Tiền học trở thành gánh nặng với nhiều gia đình. Ảnh: PHÚ KHÁNH
(Giờ sinh hoạt ngoài trời của các em học sinh tiểu học, ngoại thành Hà Nội)
Học thêm 400.000 đồng/tháng!
Đầu năm học 2012-2013, Ban Văn hoá - Xã hội (HĐNDTP Hà Nội) đã tổ chức Đoàn khảo sát tình hình thu chi học phí và một số khoản thu khác năm học 2012-2013 trong các trường mầm non, phổ thông trên địa bàn 7 quận, huyện, thị xã (Cầu Giấy, Hoàn Kiếm, Hoàng Mai, Ứng Hòa, Thanh Xuân, Sóc Sơn và thị xã Sơn Tây). Trong gần 2 tuần, đoàn đã làm việc với hàng loạt các cơ quan liên quan và tiến hành khảo sát sâu tại 10 trường mầm non, tiểu học, THCS và THPT.
Theo kết quả khảo sát, về thu học phí, 100% các trường đều thực hiện đúng quy định. Việc miễn, giảm học phí cũng được thực hiện nghiêm túc. Tuy nhiên, vấn đề lại nằm ở các khoản thu khác. Kiểm tra cho thấy, dù các quận, huyện đã chỉ đạo quyết liệt song một số trường vẫn “lách luật” để thu tiền không có trong quy định. Đơn cử, trường Tiểu học Dịch Vọng B (Cầu Giấy) có khoản thu “hỗ trợ tiểu học” 10.000 đồng/học sinh/năm; trường THCS Ngô Quyền (Thị xã Sơn Tây) “đẻ” ra khoản thu tiền học phẩm (đối với THCS) 50.000 đồng/học sinh/năm, tiền ghế chào cờ 40.000 đồng/năm; trường THCS Giáp Bát (Hoàng Mai), trường THCS Sơn Tây (Sơn Tây) lại thu tiền photo đề thi, giấy thi...
Hầu hết các trường thu một số khoản chưa rõ ràng, có biểu hiện trùng lặp. Cụ thể, nhiều trường thu tiền học môn tự chọn (tin học) đối với bậc THCS, THPT dù theo báo cáo của Sở GD-ĐT khoản này đã được ngân sách đảm bảo. Có trường thu tiền môn học tự chọn hoặc tăng cường ở bậc tiểu học (học 2 buổi/ngày), trong khi khoản này đã thu theo mô hình 2 buổi/ngày theo hướng dẫn của Sở GD-ĐT.
Một số trường không xác định rõ tiền điện chạy máy điều hòa nhiệt độ của các lớp học (khoản này do phụ huynh học sinh đóng góp theo cơ chế xã hội hóa) với tiền điện sinh hoạt chung của trường vốn do kinh phí chi thường xuyên đảm bảo.
Hàng tháng, ngoài các khoản thu theo quy định, một số trường còn thu nhiều khoản thỏa thuận khác. Có nơi mức thu cao, (lên tới 400.000đồng/môn học/tháng) như tiền học môn tự chọn, môn tăng cường; học thêm ở trường; học thêm tiếng Anh; tiền điện chạy điều hòa; sổ liên lạc điện tử; học tăng cường ngoại ngữ với người nước ngoài; đón sớm, trả muộn (ở một số trường mầm non)... Hàng loạt khoản thu này đã dẫn đến gánh nặng chi phí cho các gia đình và quá tải chương trình. Đáng chú ý, các khoản thu tự nguyện nói trên hầu hết các trường mới thống nhất với Ban đại diện cha mẹ học sinh, chưa được cấp có thẩm quyền duyệt nhưng đã tiến hành thu.
Bao che cho vi phạm
Cũng theo kết quả khảo sát, kinh phí hoạt động của ban đại diện cha mẹ học sinh được triển khai vận động ngay từ đầu năm học với các mức khác nhau. Theo báo cáo của Ban đại diện cha mẹ học sinh, mức thu cao nhất là 500.000 đồng/học sinh, mức thấp là 50.000đồng/học sinh. Nhiều trường hoặc Ban đại diện cha mẹ học sinh còn thu quỹ khuyến học, quỹ chữ thập đỏ, quỹ Đoàn - Đội... với mức thu khá cao như trường THCS Sơn Tây (Thị xã Sơn Tây) thu 150.000đồng/học sinh/năm, quỹ Đội gộp nhiều nội dung để thực hiện thu với định mức 130.000đồng/học sinh/năm... chưa đúng với quy định của điều lệ hoạt động của các tổ chức hội.
Phân tích nguyên nhân dẫn tới tình trạng nêu trên, Trưởng Ban VH-XH (HĐND TP), bà Nguyễn Thị Thùy cho biết, văn bản hướng dẫn thực hiện các khoản thu khác ngoài học phí trong các cơ sở giáo dục công lập của Sở GD-ĐT ban hành còn chậm nên nhiều trường đã tạm thu theo quy định trước đây, thiếu sự thống nhất đồng bộ. Thêm vào đó, dù định mức ngân sách TP đã được tăng nhưng so với yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục, đổi mới phương pháp giảng dạy vẫn chưa đáp ứng đủ. Kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học đã được cải thiện nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là đối với các trường thực hiện dạy 2 buổi/ngày và tổ chức bán trú. Ban VH-XH chỉ ra, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của một số quận, huyện chưa sâu sát, còn chủ quan. Việc triển khai thực hiện các văn bản của TP, quận, huyện có nơi chưa đúng quy định. Đặc biệt, công tác thanh tra, kiểm tra chưa kịp thời còn qua loa, chiếu lệ. Một số nơi xử lý sai sót chưa quyết liệt, có nơi có biểu hiện bao che...
HĐND TP kiến nghị phải siết chặt hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra, nhất là việc thanh tra, kiểm tra đột xuất việc thực hiện thu, chi học phí, các khoản thu khác cũng như việc tổ chức thực hiện quy chế dân chủ, quy chế chi tiêu nội bộ tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn. Cùng với đó, phải kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm các vi phạm theo thẩm quyền, không thể làm qua loa, chiếu lệ...
