- Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước: Ngân hàng “đi trên dây” khi hỗ trợ doanh nghiệp
- Sàn giao dịch nợ VAMC bắt đầu hoạt động từ 15/10
- Lo lắng “sức khỏe” ngân hàng khi nợ xấu nội bảng và nợ xấu tiềm ẩn có thể tăng lên gần 8% vào cuối năm
Được ủy quyền của Thủ tướng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng vừa gửi báo cáo của Chính phủ tới Quốc hội về kết quả thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng (TCTD).
Nhiều vướng mắc khi thực hiện Nghị quyết 42
Dẫn các số liệu về kết quả xử lý nợ xấu, Báo cáo của Chính phủ khẳng định, Nghị quyết số 42 đã tạo cơ chế xử lý hiệu quả, kiểm soát chặt chẽ các khoản nợ xấu và xử lý tài sản đảm bảo. Về cơ bản, ý thức trả nợ của khách hàng được nâng cao.
Tuy vậy, quá trình triển khai Nghị quyết số 42 còn cho thấy có một số khó khăn, vướng mắc cần tiếp tục có sự phối hợp của các bộ, ban, ngành liên quan để xử lý, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 tác động tiêu cực tới nền kinh tế nói chung và hệ thống các TCTD nói riêng.
Cụ thể, tính đến cuối năm tháng 6/2021, tổng nợ xấu nội bảng, nợ bán cho VAMC chưa xử lý và các khoản tiềm ẩn thành nợ xấu tăng 2,8% so với cuối năm 2020, chiếm tỷ lệ 3,66% so với tổng dư nợ. Nếu tính thêm các khoản nợ được cơ cấu và giữ nguyên nhóm nợ theo Thông tư 01có nguy cơ chuyển thành nợ xấu thì tỷ lệ này là 7,21%.
Trong đó, Nghị quyết 42 lại sắp hết hiệu lực (tháng 8/2022). Theo đó, toàn bộ cơ chế về xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 đang được thực hiện sẽ chấm dứt. Điều này sẽ tác động lớn đến quá trình xử lý nợ xấu của các TCTD, VAMC, cũng như quá trình tái cơ cấu tổ chức tín dụng.
 |
Nghị quyết 42 sẽ hết hiệu lực vào tháng 8/2022 |
Chưa kể, ngay cả Nghị quyết 42 hiện nay cũng tồn tại tới 11 vướng mắc trong quá trình thực hiện.
Trong đó, vướng mắc lớn nhất là về quyền thu giữ tài sản đảm bảo (TSBĐ). Nghị quyết 42 quy định, TCTD có quyền thu giữ TSBĐ của khoản nợ xấu nhưng thực tế, TCTD chỉ thu giữ thành công khi khách hàng hợp tác. Còn khi khách hàng chống đối, việc thu giữ thường không đạt được kết quả.
Thứ hai, Nghị quyết 42 quy định, điều kiện để TCTD có quyền thu giữ TSBĐ của khoản nợ xấu là “Tại hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận về việc bên bảo đảm đồng ý cho TCTD có quyền thu giữ TSBĐ...”. Tuy nhiên, các hợp đồng bảo đảm được ký kết trước thời điểm Nghị quyết số 42 có hiệu lực đều không quy định trực tiếp nội dung này.
Thứ ba, về thủ tục rút gọn. Mặc dù Nghị quyết 42 đã quy định song hiện nay, giải pháp này hầu như chưa được triển khai trên thực tế. Nguyên nhân là khó khăn liên quan đến việc thực hiện quy định về xác nhận công nợ, tài liệu về nơi cư trú của người bị kiện do khi xảy ra nợ xấu, đa phần khách hàng trốn tránh, không hợp tác để xác nhận.
Theo quy định tại Bộ luật Tố tụng 2015 thì trong giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án theo thủ tục rút gọn, nếu xuất hiện tình tiết mới mà các bên đương sự không thống nhất làm cho vụ án không còn đủ điều kiện để giải quyết theo thủ tục rút gọn thì Tòa án phải ra quyết định chuyển vụ án sang giải quyết theo thủ tục thông thường. Do đó, nhiều chủ tài sản đã cố tình tạo ra các tình tiết mới khiến vụ án không thể giải quyết theo dạng rút gọn.
Thứ tư, về thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản đảm bảo, dù Nghị quyết 42 đã quy định ưu tiên thanh toán nghĩa vụ nợ cho TCTD rồi mới đến nghĩa vụ thuế và nghĩa vụ khác.
Tuy nhiên, thực tế, tại nhiều địa phương, cơ quan thuế vẫn yêu cầu bên nhận chuyển nhượng TSBĐ phải đóng thay tiền thuế thu nhập cho bên bảo đảm mới thực hiện các thủ tục liên quan đến việc cấp giấy chứng nhận, sang tên cho người nhận chuyển nhượng.
Các cơ quan thi hành án cũng thường tiến hành trích thu luôn tiền án phí, tiền thuế thu nhập cá nhân đối với các TSBĐ bán đấu giá thành công, mặc dù TSBĐ sau khi xử lý vẫn không đủ trả nợ cho TCTD...
Có gì mới trong đề xuất Luật xử lý nợ xấu
Với những bất cập nói trên, trong báo cáo vừa gửi tới Quốc hội, Chính phủ đề xuất Quốc hội xem xét ban hành Luật riêng quy định về xử lý nợ xấu.
Theo kiến nghị của Chính phủ, Luật riêng về xử lý nợ xấu ngoài tiếp tục kế thừa các quy định về xử lý nợ xấu tại Nghị quyết số 42 còn phù hợp và sửa đổi, bổ sung một số quy định mà thực tiễn triển khai gặp nhiều vướng mắc, đồng thời tăng quyền cho các TCTD.
Thứ nhất, Chính phủ kiến nghị sửa đổi các quy định về việc thu giữ TSBĐ theo hướng TCTD có quyền thu giữ tài sản cho khoản nợ xấu mà không cần phải có thỏa thuận về việc bên nhận bảo đảm đồng ý cho TCTD có quyền thu giữ TSBĐ trong hợp đồng bảo đảm
Thứ hai, sửa đổi, bổ sung quy định loại trừ không áp dụng quy định về trường hợp xuất hiện tình tiết mới trong giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án theo thủ tục rút gọn và quy định về thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm theo thủ tục rút gọn đối với các vụ án giải quyết tranh chấp liên quan đến TSBĐ tại Tòa án.
Thứ ba, sửa đổi, bổ sung quy định cho phép áp dụng thủ tục rút gọn đối với các tranh chấp liên quan đến hợp đồng tín dụng có khoản nợ là nợ xấu.
Thứ tư, bổ sung quy định về việc hoàn trả TSBĐ là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với pháp luật về xử lý vi phạm hành chính...
Ngoài đề xuất xây dựng Luật về xử lý nợ xấu, Chính phủ cũng kiến nghị Quốc hội tiếp tục quan tâm, hỗ trợ công tác xử lý nợ xấu, xem xét đến khía cạnh xử lý nợ xấu khi quyết định chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ gia.
