Khó khăn bộn bề vẫn bủa vây hàng không nội địa

• Hàng không Việt kỳ vọng vào thị trường Trung Quốc mở cửa du lịch
• Vì sao kế hoạch nối lại đường bay đến Trung Quốc của hàng không Việt phải tạm hoãn?

Hàng không sụt giảm

Theo số liệu của Cục Hàng không Việt Nam, trong tháng 10-2023, tổng thị trường hành khách hàng không đạt 5,4 triệu khách, tăng 11% so với cùng kỳ 2022, giảm 1% so với tháng 9-2023. Trong đó, sản lượng vận tải hành khách quốc tế đạt 2,6 triệu khách, tăng 69% so với tháng 10-2022, giảm 0,5% so với tháng 9-2023 và bằng 84% so với tháng 9-2019. Do đang trong giai đoạn thấp điểm nên vận chuyển khách nội địa đạt 2,7 triệu khách, giảm 15% so với tháng 10-2022, giảm 1,2% so với tháng 9-2023. Đây cũng đã là tháng thứ 3 liên tiếp, sản lượng vận chuyển hành khách nội địa giảm so với tháng liền kề. Trong tháng 9-2023, sản lượng khách nội địa cũng chỉ đạt 3,4 triệu khách, tăng 1% so với tháng 9-2022, giảm 9% so với tháng 8-2023.

Hàng không Việt vẫn trong vòng xoáy khó khăn bủa vây

Tổng thị trường hàng hóa trong tháng 10-2023 ước đạt 97.000 tấn, giảm 4,8% so với cùng kỳ 2022, tăng 1,5% so với tháng 9-2023, trong đó quốc tế đạt 77.700 tấn, giảm 9% so với tháng 10-2022, tăng 1,6% so với tháng 9-2023; nội địa đạt 13.700 tấn, tăng 19% so với tháng 10-2022, tăng 1% so với tháng 9-2023.

Trong tháng 10-2023, các hãng hàng không Việt Nam chuyên chở 4 triệu khách, tăng 1,1% so với tháng 10-2022, giảm 1% so với tháng 9-2023; trong đó, nội địa 2,7 triệu khách, giảm 15% so với tháng 10-2022, giảm 1,2% so với tháng 9-2023; quốc tế đạt 1,3 triệu khách, tăng 72% so với tháng 10-2022, giảm 0,7% so với tháng 9-2023. Đáng nói, do dư thừa cung tải, một số hãng bay trong nước đang tiến hành tạm thu hẹp đội tàu bay. Trong đó, Vietravel Airlines giảm từ 6 chiếc xuống còn 3 chiếc; Bamboo Airways từ chỗ vận hành 30 máy bay, đã giảm còn 17 chiếc và khả năng còn giảm nữa trong giai đoạn sắp tới.

Qua 2 năm đại dịch, hoạt động kinh doanh đóng băng, không có nguồn thu nhưng vẫn phải phát sinh chi phí duy trì bộ máy, các hãng hàng không đã gần như kiệt quệ tài chính.

Hiện nay, tuy tình hình có phục hồi nhưng hãng vẫn gặp các áp lực trong việc hoàn trả các khoản nợ phát sinh trước đó kèm mặt bằng lãi suất tăng cao trong thời gian qua. Hơn nữa, việc nhóm thị trường trọng điểm gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc phục hồi không như dự kiến đã khiến các hãng bay Việt mất đi một lượng lớn doanh thu và lợi nhuận. Cụ thể, Nhật Bản, Hàn Quốc đang đối mặt với tình trạng suy thoái kinh tế, lạm phát gia tăng và tỷ giá đồng bản tệ giảm mạnh, dẫn đến người dân thắt chặt chi tiêu và giảm hẳn nhu cầu đi lại.

Theo số liệu của Cục Du lịch quốc gia Việt Nam, trong 9 tháng của năm 2023, tổng dung lượng khách giữa Việt Nam - Nhật Bản và Việt Nam - Hàn Quốc chỉ mới hồi phục 80% so với năm 2019. Cũng do nhiều vấn đề về kinh tế vĩ mô, chính sách visa, tổng dung lượng khách Việt Nam - Trung Quốc mới chỉ hồi phục 17% so với năm 2019.

Hàng không cắt giảm chuyến bay, dừng bay quốc tế

Khó khăn bộn bề vẫn tiếp tục bủa vây các hãng hàng không Việt khi mà hiện tại tình trạng của Bamboo Airways - một hãng hàng không trẻ nhưng được hành khách yêu quý và đánh giá cao đang rơi vào tình trạng khó khăn. Liên tục thay đổi nhân sự cấp cao, trong chưa đầy 1 năm qua hãng hàng không này đã 5 lần thay “tướng” khiến bộ máy của hãng rơi vào tình trạng chuệch choạc, thua lỗ và hệ quả tất yếu là cắt giảm đường bay.

Thời gian gần đây, hãng liên tục gửi đi thông báo đến các đại lý về việc tạm dừng hàng loạt đường bay quốc tế mà hãng đang khai thác và đã từng đặt kỳ vọng như dừng đường bay đi Úc, Đức, Anh, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), Bangkok (Thái Lan), Singapore… Với thị trường trong nước, hãng cũng giảm tần suất với nhiều đường bay trục chính, nhiều đường bay ngách cũng đã tạm dừng bay. Sự đi xuống của Bamboo Airways khiến không ít người tiếc nuối. Hiện, trọng trách nặng nề được đặt lên vai ông Lương Hoài Nam - vừa nhậm chức Tổng Giám đốc Bamboo Airways vào ngày 23-10. Ông Lương Hoài Nam được đánh giá là người có kinh nghiệm trong lĩnh vực hàng không dân dụng khi đã kinh qua nhiều vị trí tại các hãng hàng không trong nước.

Lãnh đạo Cục Hàng không Việt Nam cho biết, để bù đắp cho sự sụt giảm tại các thị trường truyền thống, một số hãng hàng không đã tích cực mở thêm những đường bay quốc tế mới kết nối Hà Nội, TP.HCM tới các điểm tại Australia, Ấn Độ, bước đầu ghi nhận những kết quả tương đối khả quan. Tuy nhiên, hiện slot dành cho các hãng bay Việt Nam tới 2 thị trường này đã được khai thác hết, nên khả năng gia tăng doanh thu thông qua việc tăng tần suất khai thác trong ít nhất 6 tháng tới là rất thấp. Việc tốc độ phục hồi của thị trường quốc tế rất chậm, dẫn đến tình trạng các hãng tiếp tục đổ tải cung ứng vào thị trường nội địa trong bối cảnh thị trường nội địa cũng gặp khó khăn do sức mua giảm. Tình trạng dư thừa tải cung ứng thấy rõ trong 5 tháng cuối năm khi tải cung ứng tổng thị trường tăng 15,2% so với năm 2019, nhưng khách tổng thị trường chỉ dự báo tăng 7,5%. Điều này tác động tiêu cực đến giá và doanh thu của các hãng hàng không.

Nhiều khó khăn, thách thức phía trước

Theo đánh giá của Cục Hàng không Việt Nam, thách thức lớn nhất đối với các hãng bay trong nước 3 tháng cuối năm 2023 là việc giá nhiên liệu đang có xu hướng tăng mạnh. Cụ thể, giá nhiên liệu bình quân 3 tháng cuối năm dự kiến ở mức 119,36 USD/thùng, trong khi phần lớn các hãng bay đang xây dựng kế hoạch cả năm 2023 ở mức 106,86 USD/thùng. Ngoài giá nhiên liệu, yếu tố lãi suất, tỷ giá (tỷ giá các đồng bản tệ và VND so với USD) và nhiều yếu tố đầu vào khác đều đã ở mặt bằng cao hơn, gây bất lợi đáng kể cho các hãng bay Việt so với giai đoạn trước Covid-19. Những yếu tố này chắc chắn sẽ chất thêm gánh nặng tài chính cho các hãng bay trong năm 2023.

Lãnh đạo Vietravel Airlines chia sẻ, mặc dù thị trường quốc tế mở cửa gần như hoàn toàn nhưng các hãng hàng không nội địa của Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn như giá nhiên liệu leo thang, tỷ giá liên tục thay đổi, điểm nghẽn hạ tầng, tín dụng và các xung đột địa chính trị. Hạ tầng hàng không nói riêng của Việt Nam vẫn đang trong quá trình phát triển nên tình trạng quá tải đang gây áp lực cho việc phục hồi và phát triển của ngành. Trong những đợt cao điểm như nghỉ lễ, Tết Nguyên đán, nhu cầu tăng cao nhưng hạ tầng tắc nghẽn khiến cho các hãng hàng không có khách nhưng không thể phục vụ hết công suất được. Các dự án giải quyết tắc nghẽn hạ tầng đã được khởi công như nhà ga T3 Cảng hàng không Tân Sơn Nhất, sân bay quốc tế Long Thành…, nhưng cũng cần có thời gian để đi vào vận hành và khai thác.

Về mặt tín dụng, qua 2 năm đại dịch, hoạt động kinh doanh đóng băng, không có nguồn thu nhưng vẫn phải phát sinh chi phí duy trì bộ máy, các hãng hàng không đã gần như kiệt quệ tài chính. Hiện nay, tuy tình hình có phục hồi nhưng hãng vẫn gặp các áp lực trong việc hoàn trả các khoản nợ phát sinh trước đó kèm mặt bằng lãi suất tăng cao trong thời gian qua.

Trong khi đó, theo đại diện Vietravel Airlines, các hãng hàng không đang trong tình trạng giá vé máy bay bán ra không đủ bù chi phí. Chính vì vậy, bên cạnh việc các hãng hàng không mở bán theo đúng quy định về giá trần thì cũng nên cân nhắc đưa vào áp dụng giá sàn dựa trên mô hình hoạt động của từng hãng hàng không để tạo môi trường cạnh tranh bền vững và các quyền lợi của khách hàng vẫn đảm bảo được đặt lên hàng đầu.

Khác với các lĩnh vực khác, ngoài chi phí xăng dầu, các biến phí khác như kỹ thuật, dịch vụ điều hành bay đi, đến; hạ cất cánh tàu bay; phí đậu tàu bay (parking chargers); giá thuê quầy check-in, mặt bằng, kho bãi,… tại các cảng hàng không sân bay chiếm khoảng 65 - 80%. Phần định phí chiếm 20 - 35% và tùy theo mỗi hàng, vì vậy để tối ưu chi phí thì khả năng cắt giảm hoặc hiệu quả từ chi phí cũng không thay đổi được quá nhiều.

“Các hãng vận tải hàng không là lõi trung tâm của ngành hàng không nhưng đang dễ bị tổn thương và thiếu ổn định, trong khi phần các doanh nghiệp khác trong hệ sinh thái như cảng hàng không, cửa hàng, dịch vụ suất ăn, dịch vụ phục vụ mặt đất,... phục vụ cho các hãng thì hiệu quả hoạt động khá tốt do các chính sách cơ chế đặc thù. Đây là nghịch lý cần được các cơ quan chức năng xem xét để sớm cải thiện tình hình”- đại diện Vietravel Airlines chia sẻ.