Như vậy, từ ngày 28-3-2013 đến 26-7-2013, NHNN đã tổ chức 47 phiên đấu thầu bán vàng miếng với tổng khối lượng trúng thầu là 1.271.400 lượng, tương đương 48,9 tấn. Trong đó riêng tháng 7, dù các tổ chức tín dụng (TCTD) đã tất toán xong trạng thái nhưng NHNN vẫn bán ra thị trường được 314.000 lượng, tương đương 12,1 tấn và thị trường vẫn vẹn nguyên tình trạng khát vàng. Ngay tại sàn đấu thầu vàng, một câu hỏi được nhiều chuyên gia kinh tế đau đầu tìm cách trả lời là vàng đang biến đi đâu?
Vàng đang biến đi đâu?
Trong tuần qua, trên các con phố “vàng” của Hà Nội và các thành phố lớn lại tái diễn cảnh dân lũ lượt đội mưa, đội nắng xếp hàng mua vàng. Sáng ngày 24-7 tại phố Trần Nhân Tông (Hà Nội), ông Phạm Xuân Hà, phố Hào Nam vừa chen mua được 2 lượng vàng lắc đầu: Mua vàng lẻ vào thời điểm này khó quá. Chả bù ông bạn tôi mua 500 lượng chỉ cần một cú điện thoại, cửa hàng đã cho người mang đến tận nhà. Chị Long, một nhà kinh doanh vàng có tiếng ở Hà Nội cũng cho biết đã xuất hiện những khách hàng lớn mua bán hàng trăm lượng vàng một lần giao dịch. Có thể một phần câu trả lời nằm ở những đối tượng đầu cơ lớn này. Trong lúc sản xuất kinh doanh còn nhiều khó khăn, lãi suất tiền gửi ngân hàng xuống thấp kỷ lục, thị trường chứng khoán èo uột, vàng có thể là cơ hội kinh doanh lớn hơn cả trong thời điểm giá vàng thế giới đang ở mức thấp sau một đợt sụt giảm cũng kỷ lục cùng với kỳ vọng nóng là giá vàng sẽ tăng trong thời gian tới.
Thêm nữa trong giới kinh doanh vàng đang dấy lên một dư luận: NHNN không thể tiếp tục mở đấu thầu vàng mãi được, sắp tới sẽ dãn và sau đó sẽ ngừng đấu thầu vàng. Dư luận này căn cứ vào đánh giá của các tổ chức quốc tế về nhu cầu vàng của thị trường nội địa Việt Nam khoảng 100 tấn/năm, con số NHNN không thể đảm đương được. Có thể các TCTD cũng tham gia vào tích trữ và kinh doanh vàng. Theo quy định, mỗi TCTD chỉ được giữ vàng tối đa bằng 2% so với vốn tự có. Chưa kể các TCTD không được phép kinh doanh vàng, không được phép huy động và cho vay vàng nhưng không có điều khoản nào cấm họ tích trữ tài sản bằng vàng. Tuy nhiên, chỉ cần với số lượng vàng được phép lưu giữ các TCTD hoàn toàn có thể tạo ra các con sóng giá vàng để kiếm lợi nhuận, bởi việc bắt tay nhau làm giá là việc thường ngày đối với các doanh nghiệp này. Qua các dấu hiệu thị trường đã cho thấy hiện tượng đầu cơ, làm giả vàng đã xuất hiện và đó là một trong những nguyên nhân làm tăng nhu cầu vàng của thị trường vàng hiện nay.
Các chuyên gia tài chính cũng cho biết còn một nguyên nhân nữa hút vàng là nhu cầu tất toán vàng của các doanh nghiệp. Trong thời điểm nóng vốn và lãi suất, nhiều doanh nghiệp đã vay vàng từ nhiều nguồn để phục vụ sản xuất kinh doanh với lãi suất 3-5%/năm và với giá vàng sụt giảm như hiện nay, đây chính là thời điểm để các doanh nghiệp mua vàng tất toán tài khoản vàng. Không có con số cụ thể cho nhu cầu này, nhưng nhiều chuyên gia ước tính nhu cầu tất toán của các doanh nghiệp cũng lên đến nhiều chục tấn vàng.
Sau khi tìm được câu trả lời cho câu hỏi vàng đang biến đi đâu, lại xuất hiện một câu hỏi mới: Cần bao nhiêu vàng để thị trường giảm cơn khát vàng và NHNN liệu có đủ sức cung mãi được không (?) Câu trả lời đang ở phía trước.
Xuất hiện vàng nhái SJC
Ngày 23-7, Công ty SJC, đơn vị duy nhất được phép dập vàng miếng hiện nay, đã công bố phát hiện vàng miếng SJC giả. Loại vàng miếng này dập nhái theo mẫu mã của miếng vàng do SJC dập, được bỏ vào trong bao bì thật của SJC. Chính vì vậy, người tiêu dùng rất khó phát hiện. Không chỉ SJC, các hiệu vàng của các công ty khác như DOJI, Phú Nhuận, Hoàng Long… từ đầu năm tới nay cũng đã phát hiện vàng nhái nhãn hiệu SJC, tuy số lượng không nhiều. Thậm chí DOJI còn khẳng định đã kiểm tra vàng nhái SJC thấy loại vàng nhái này là vàng thật có hàm lượng vàng tới 99,99%.
Xuất hiện vàng nhái SJC trên thị trường không chỉ làm ảnh hưởng đến thương hiệu SJC, đã được chọn là thương hiệu vàng miếng quốc gia mà còn có nguy cơ gây thiệt hại cho người tiêu dùng bởi giá vàng miếng SJC hiện cao hơn giá vàng miếng phi SJC tới trên 3 triệu đồng/lượng. Ngay sau khi chọn SJC là đơn vị duy nhất được phép dập vàng miếng, các máy móc và khuôn dập vàng của các đơn vị khác đã được NHNN thu giữ, bảo quản nghiêm ngặt trong kho. Việc dập vàng của SJC cũng được kiểm soát nghiêm ngặt. Vậy vàng giả nhãn hiệu SJC này ở đâu ra? NHNN đề nghị công an vào cuộc điều tra và chắc chắn sẽ có câu trả lời trong thời gian tới.
Tuy nhiên, theo dõi thị trường nhiều năm, ông Nguyễn Luân (trường ĐH Kinh tế Quốc dân), một chuyên gia kinh tế đã nhận định: Với việc đã bắt giữ nhiều vụ buôn lậu vàng thỏi vào Việt Nam việc tăng giá và khan hiếm đồng USD trong thời gian qua, có thể nhận định vàng giả nhãn hiệu SJC có nguyên nhân từ buôn lậu vàng. Rõ ràng với chênh lệch giá vàng trong nước với giá vàng thế giới lên đến 4-6 triệu/lượng, lợi nhuận buôn lậu vàng rất lớn, rất khó ngăn chặn buôn lậu vàng. Và vì lợi nhuận, nhập lậu hoặc chế tạo một máy dập vàng nhái SJC tốn có mấy trăm triệu đồng không khó đối với bọn buôn lậu. Nhất là chúng ta đang sống cạnh một nước có tay nghề và quy mô làm hàng giả lớn nhất và tinh vi nhất thế giới. Sợ rằng sẽ đến lúc chính SJC cũng không phân biệt nổi thật giả với sản phẩm của mình.
Cách duy nhất là nhanh chóng giảm chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới. Nhưng điều đó hiện nay đang… quá khó. Ông Luân nhận định: Nếu NHNN còn độc quyền xuất nhập khẩu vàng, bằng tiềm lực của mình, NHNN có thể thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước với giá vàng thế giới ngay lập tức bằng cách bán vàng giá thấp, số lượng lớn ra thị trường. Nhưng NHNN không thể duy trì tình trạng này lâu dài và chênh lệch lớn sẽ thường trực trong thị trường là chắc chắn. Và buôn lậu vàng cũng sẽ tồn tại.
