Thủ tướng Shinzo Abe chắc chắn sẽ tố hành vi gây hấn của Trung Quốc tại diễn đàn
Biển Đông sẽ làm nóng diễn đàn
Hội nghị Thượng đỉnh An ninh châu Á hay còn được biết đến với tên gọi Đối thoại Shangri-La (SLD) là một diễn đàn an ninh liên chính phủ tổ chức hàng năm bởi một tổ chức cố vấn độc lập - Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS). Hội nghị có sự tham dự của các Bộ trưởng Quốc phòng, các Bộ trưởng thường trực và các tướng lĩnh quân đội của 28 quốc gia châu Á-Thái Bình Dương. Diễn đàn được đặt theo tên của khách sạn Shangri-La ở Singapore, nơi hội nghị đã được tổ chức từ năm 2002.
Đối thoại Shangri-La hướng tới mục đích nuôi dưỡng ý thức cộng đồng trong các hoạch định chính sách quan trọng nhất về quốc phòng và an ninh trong khu vực. Các đoàn đại biểu Chính phủ đã tận dụng tốt nhất các hội nghị bằng cách tổ chức những cuộc họp song phương với các đoàn đại biểu khác bên lề hội nghị. Dù là một hội nghị liên chính phủ, Hội nghị cũng có sự tham dự của các nhà lập pháp, các chuyên gia khoa học, nhà báo và các doanh nhân.
Năm ngoái, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có bài phát biểu khai mạc diễn đàn này với chủ đề “Xây dựng lòng tin chiến lược vì hòa bình, hợp tác, thịnh vượng của châu Á” được cộng đồng quốc tế đánh giá rất cao. Shangri-La năm nay có sự tham gia phát biểu của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trong lễ khai mạc. Giới quan sát chú ý tới Thủ tướng Nhật Bản vì liên tục trong tháng 5-2014, Thủ tướng Abe đã nhiều lần lên án các hành động gây hấn, khiêu khích của Trung Quốc trên Biển Đông. Việt Nam cũng đã nói rõ với cộng đồng quốc tế về những hành động của phía Trung Quốc vi phạm nghiêm trọng chủ quyền trên biển của Việt Nam; vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC); trái với thỏa thuận cấp cao giữa hai Đảng, Nhà nước Việt Nam - Trung Quốc. Những hành động của Trung Quốc trên vùng biển Việt Nam trong gần 1 tháng qua là cực kỳ nguy hiểm, đe dọa nghiêm trọng đến hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải, hợp tác và phát triển ở khu vực và thế giới.
Học giả Tăng Huệ Dật từ Trung tâm nghiên cứu Đông Nam Á, Đại học Quốc gia Singapore cho rằng, phát biểu của Thủ tướng Shinzo Abe tại Shangri-La lần này sẽ đề cập đến hành vi gây hấn của Trung Quốc và công khai ủng hộ Việt Nam, Philippines sử dụng luật pháp quốc tế để giải quyết vấn đề. Thậm chí, Thủ tướng Shinzo Abe còn có khả năng mở rộng vấn đề Biển Đông vào nghị trình sửa đổi Hiến pháp Nhật Bản, bởi Tokyo không thể khoanh tay ngồi nhìn các nước hữu hảo với Nhật Bản bị xâm hại.
Giàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc hạ đặt
trái phép tại vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam
Lật tẩy “quả đấm thép bọc nhung”
Ban đầu có những nhận định cho rằng, Trung Quốc sẽ lờ đi Shangri-La để tránh sự phản đối trực diện từ Thủ tướng Nhật Bản. Tuy nhiên, Trung Quốc đã không làm như vậy và thực hiện chiến thuật “quả đấm thép giấu trong chiếc găng tay nhung”. Giới ngoại giao Bắc Kinh cho biết, họ sẽ cử bà Phó Oánh, một nữ quan chức ngoại giao làm trưởng đoàn tham dự Shangri-La.
Bà Phó Oánh là cựu Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc. Đây là lần đầu tiên Bắc Kinh phái các quan chức Bộ Ngoại giao tham gia sự kiện đối thoại an ninh. Một cố vấn chính sách đối ngoại của chính phủ Trung Quốc cho biết, động thái này nhằm để đối phó với mối quan hệ ngày càng xấu đi giữa Bắc Kinh với Washington và các nước láng giềng trong khu vực.
Trong khi đó, Chủ tịch Tiểu ban Đông Á-Thái Bình Dương thuộc Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ, ông Benjamin Cardin rời Việt Nam tới Singapore để dự Shangri-La, đã tái khẳng định hành động của Trung Quốc là mang tính khiêu khích. Thượng nghị sỹ Benjamin Cardin cũng cho biết, ông sẽ đưa vụ việc giàn khoan Hải Dương 981 cùng những diễn biến phức tạp ở Biển Đông ra diễn đàn quan trọng này.
Nick Bisley, Giám đốc điều hành La Trobe châu Á thuộc Đại học La Trobe và Brendan Taylor, Trưởng Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc phòng Đại học Quốc gia Australia ngày 28-5 bình luận, việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam đã một lần nữa leo thang căng thẳng trên Biển Đông. Động thái này của Bắc Kinh được nhiều nhà bình luận xem như ví dụ mới nhất của phương pháp tiếp cận ngày càng hung hăng của Bắc Kinh đối với “lợi ích” trong khu vực. Vụ giàn khoan 981 là ví dụ mới nhất trong một chuỗi sự cố trên khắp châu Á cho thấy Trung Quốc đang ngày càng lên gân, khiêu khích và gây bất ổn trong khu vực. Nó khác với những gì mà Trung Quốc đã làm trong khoảng từ cuối những năm 1990 và hầu hết những năm 2000, khi họ thực hiện “cuộc tấn công quyến rũ” tìm cách phát triển tốt các mối quan hệ với láng giềng.
Nhà phân tích Alastair Iain Johnston từ Đại học Harvard phân tích, chính sách ngoại giao của Trung Quốc trong những năm 2000 không phải lúc nào cũng “tấn công quyến rũ” và sự hung hăng của Bắc Kinh gần đây không phải điều gì quá mới. Trái với nhiều đánh giá gần đây của giới học giả cho rằng đặc trưng chiến lược lớn của Trung Quốc là vụng về và phản tác dụng, Nick Bisley và Brendan Taylor cho rằng cách tiếp cận ngoại giao hiện nay của Trung Quốc thường phức tạp hơn nhiều so với những gì giới lãnh đạo Bắc Kinh thể hiện. Đó là chính sách “quả đấm thép bọc nhung”.
Bởi vậy, Đối thoại Shangri-La được dự báo sẽ chứng kiến những cuộc tranh luận gay gắt, không khoan nhượng trước một Trung Quốc hung hăng, khiêu khích thô bạo trên biển, bất chấp luật pháp quốc tế và những cam kết mà chính họ tham gia. Trung Quốc đang phải đối mặt với môi trường mạnh và phức tạp hơn khi nhắc tới những căng thẳng gia tăng với Hoa Kỳ, Nhật Bản, Việt Nam và Philippines thời gian gần đây.
