Cánh cửa cho những học sinh có học lực trung bình, những học sinh thi trượt đại học có vẻ đã rộng mở hơn nhiều. Nhưng đó có thực sự là cơ hội của các em khi bước vào đời?
Có thể thấy những năm gần đây, Kinh tế là nhóm ngành được thí sinh chọn lựa nhiều nhất. Thí sinh có học lực cao thì chọn các trường tốp trên, còn học lực trung bình thì chọn nhóm trường tốp dưới, trường dân lập hoặc cao đẳng, trung cấp.
Thế mới thấy một thực trạng hiện nay là nơi nơi mở trường, trường nào cũng xin thêm chỉ tiêu, mở ngành học “hot”, thêm hình thức đào tạo để thu hút hồ sơ đăng ký. Trong số chỉ tiêu tuyển sinh xin tăng thêm của các trường năm nay, hầu hết đều rơi vào khối ngành Kinh tế. Số hồ sơ đăng ký vào khối ngành này cũng không ngừng tăng trong khi nhiều ngành học khác, cơ hội việc làm hơn hẳn nhưng nghe tên không hấp dẫn vẫn chịu cảnh đìu hiu.
Không những thế, giờ đây, không đỗ ĐH, học hệ trung cấp hoặc CĐ, sau đó học liên thông lên các cấp cao hơn đã trở thành xu hướng chọn lựa của nhiều học sinh và phụ huynh. Trường trung cấp mở hệ liên thông lên CĐ, trường CĐ mở hệ liên thông lên ĐH... Các trường ở thành phố mở cơ sở ở các tỉnh, các trường tỉnh lẻ liên kết với các trường ở thành phố. Các tổ chức như trung tâm nghiên cứu, viện nghiên cứu chuyên ngành cũng phải chọn lấy một vài trường để liên kết đào tạo…
Các thí sinh không đủ điểm vào ĐH còn được chào mời hệ đào tạo 2+2, một chương trình liên kết đào tạo 2 năm ở Việt Nam và 2 năm ở một trường nước ngoài, tất nhiên là với mức học phí ngất ngưởng. Tuy nhiên mức học phí này “thấp hơn đến 75% so với du học” nên rất nhiều phụ huynh vẫn quyết định cho con em mình theo học để có một tấm bằng quốc tế.
Ở lĩnh vực đào tạo nghề, sau khi có sự phối hợp giữa Bộ Lao động Thương binh và Xã hội và Bộ Giáo dục và Đào tạo, thí sinh thi vào các trường nghề cũng có thể liên thông từ hệ công nhân kỹ thuật lên trung cấp nghề, liên thông từ trung cấp nghề lên CĐ nghề, từ CĐ nghề lên ĐH. Ngay cả những học sinh chưa tốt nghiệp THPT, khi được xét tuyển vào trường trung cấp nghề, sau một thời gian theo học cũng có thể được cấp bằng có giá trị tương đương bằng tốt nghiệp.
Song, đáng nói nhất là tình trạng đua nhau mở trường tư thục và cuộc chạy đua hút học viên của những trường này. Đã từng tồn tại thực trạng thí sinh chẳng cần tham gia dự thi hay xét tuyển cũng có thể nhập học tại một trường nào đó. Còn nhớ sau mùa thi năm ngoái, nhiều trường ĐH dân lập đã bị Bộ Giáo dục và Đào tạo phạt vì các vi phạm như gửi giấy triệu tập trúng tuyển cho thí sinh không nộp hồ sơ ĐKXT vào trường; thông báo nhận hồ sơ ĐKXT trước thời gian quy định, gửi giấy báo trúng tuyển ngay khi thí sinh nộp hồ sơ ĐKXT…
Lý giải cho thực trạng trên, nhiều ý kiến cho rằng hiện nay đầu tư vào giáo dục quá hấp dẫn (một cuộc khảo sát mới đây đã cho thấy giáo dục đang dẫn đầu danh mục lĩnh vực hấp dẫn đầu tư vào doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam). Nhiều người nói vui rằng hiếm có ngành kinh doanh nào mà khi chưa có sản phẩm, chưa biết chất lượng đào tạo ra sao đã được nhận tiền “tươi” như giáo dục. Doanh thu mỗi năm lên đến hàng tỷ đồng, sau khi trừ chi phí thuê mướn mặt bằng, trả tiền giáo viên và nhân viên… khoản lãi ròng thu được vẫn được miêu tả là “siêu lợi nhuận”.
Trái ngược với mức thu cao ngất thì chất lượng của nhiều trường đang ở mức báo động. Trường thuê, thầy thiếu, chủ đầu tư chỉ chăm chăm vấn đề lợi nhuận, những người có tâm huyết với giáo dục thì “ít cổ phần” nên không có tiếng nói… Chỉ có học viên, những người vì chưa có một hình dung cụ thể về mục đích chọn trường học, chọn nghề nghiệp là phải hứng đủ.
Ngành “hot” đang là thị hiếu của nhiều thí sinh - Trong cơ cấu lao động của một DN, đội ngũ cán bộ khung trình độ cao thường chỉ chiếm từ 5-10%. Tuy nhiên, xu hướng thích vào đại học, thích học ngành “hot” của không ít học sinh đã khiến thị trường lao động không chỉ thiếu hụt lao động phổ thông mà còn khan hiếm cả đội ngũ lao động kỹ thuật. Theo thông tin từ nhiều báo và dư luận xã hội, nhiều cơ sở đào tạo theo thị hiếu của thí sinh để mở ngành “hot”. Theo thống kê, trong số gần 490 cơ sở đào tạo ĐH, CĐ hiện có, thì có đến 360 cơ sở có đào tạo ngành Quản trị kinh doanh, 298 cơ sở mở ngành kế toán, 297 cơ sở mở ngành CNTT, và 193 cơ sở đào tạo ngành Tài chính - Ngân hàng… Xã hội hóa giáo dục có mặt tốt của nó. Nhiều trường, nhiều ngành mở ra tạo cơ hội học tập cho các em học sinh. Nhưng chúng ta mới chỉ dừng lại ở việc huy động nguồn lực của xã hội mà thiếu hẳn yếu tố giám sát xã hội. Vì vậy, ai cũng “bo bo” lợi ích bản thân chứ không vì xã hội. PGS Nguyễn Hữu Chí, “Mê hồn trận” các trường kinh tế Trong quá trình tìm hiểu để giúp con lựa chọn trường thi thích hợp, quả thực tôi như lạc vào “mê hồn trận” các trường khối ngành kinh tế ở mức độ đáp ứng cho cả học sinh học lực trung bình, thậm chí dưới trung bình (chưa được công nhận tốt nghiệp THPT, có điểm thi ĐH, CĐ dưới điểm sàn…). Nhiều trường cao đẳng mở cả hệ trung cấp đào tạo các chuyên ngành nghe rất kêu như Kế toán, Tài chính - ngân hàng, Quản trị kinh doanh… Nhiều trường có thể liên thông lên hệ CĐ, ĐH. Bà Đoàn Thị Loan |