Chấp nhận lãi suất “cắt cổ”, bên cho vay tiền vẫn có thể bị xử lý hình sự

• Quy định pháp luật về việc ký kết lại hợp đồng lao động
• Bất động sản 2021: Giá tăng, thanh khoản “rực rỡ”
• Người không có chức vụ, quyền hạn vẫn có thể bị xử lý hình sự về tội vi phạm quy định về đất đai

Luật sư Đặng Văn Sơn (Văn phòng Luật sư Đặng Sơn và Cộng sự; Số 31, ngõ 192, đường Tam Trinh, Hà Nội)

Luật sư Đặng Văn Sơn trả lời:

Theo Bộ luật Dân sự 2015 về giao dịch vay tài sản (Điều 468) thì: “Lãi suất vay do các bên thỏa thuận. Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác”. Cũng theo điều luật này thì căn cứ tình hình thực tế và theo đề xuất của Chính phủ, Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại điều khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Như vậy là nếu ai đó cho người khác vay tiền thì lãi suất sẽ do các bên thỏa thuận nhưng mức lãi suất cao nhất không quá 20%/ năm. Nếu hai bên thỏa thuận lãi suất vượt quá 20 %/năm, khi xảy ra tranh chấp thì số vượt quá 20%/năm sẽ không có hiệu lực. Điều này đồng nghĩa với việc số vượt quá 20%/năm sẽ không được tính và người vay sẽ không có nghĩa vụ phải trả phần chênh lệch này.

Còn đối với tội “Cho vay lãi nặng” thì Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015 quy định:“Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 5 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật Dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm. Phạm tội thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm”.

Lãi suất cao nhất trong giao dịch dân sự không được cao hơn mức pháp luật quy định

Lãi suất cao nhất mà pháp luật quy định trong giao dịch dân sự như trình bày ở trên là không quá 20%/năm, tức là 1,666%/tháng, không quá 5 lần nghĩa là 5 x 1,666% = 8,33%/tháng. Như vậy là chỉ khi nào mức lãi suất cao hơn lãi suất cao nhất mà pháp luật quy định gấp 5 lần trở lên thì mới cấu thành tội “Cho vay lãi nặng”. Trường hợp bên vay không trả được nợ và khi các bên vay hoặc bên cho vay khởi kiện ra tòa án thì pháp luật chỉ bảo vệ quyền lợi của bên cho vay trong phạm vi lãi suất mà pháp luật cho phép, tương ứng với 20%/năm. Phần vượt quá lãi suất sẽ không được pháp luật bảo vệ. Ngay cả khi người vay tự nguyện chấp nhận mức lãi suất “cắt cổ” và đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì người cho vay tiền vẫn có thể bị xử lý bằng hình sự về tội danh này.