Theo đúng các quy định của Chính phủ, ngày hôm nay, các ngân hàng thương mại (NHTM) và các tổ chức tín dụng (TCTD) sẽ phải tất toán trạng thái vàng, nghĩa là phải chấm dứt tình trạng huy động vàng, trả lại vàng cho người gửi, thu hồi hoặc chuyển đổi các khoản cho vay bằng vàng sang tiền đồng. Đến ngày hôm nay, 160 tấn vàng đã được chuyển trả lại cho người dân và để hệ thống tất toán kịp thời, Ngân hàng Nhà nước. (NHNN) đã bán ra dưới dạng đấu thầu gần 40 tấn vàng vật chất chỉ trong thời gian ba tháng.
Tuần qua cũng là một tuần sóng gió với thị trường vàng thế giới và dĩ nhiên với cả thị trường Việt Nam khi giá vàng lao xuống mốc của năm 2010 với tốc độ lịch sử 200USD/ounce/tuần, làm cho thị trường trong nước cũng lên xuống với tốc độ lịch sử. Chỉ trong vòng 48h tính đến 10h ngày 29-6-2013 giá vàng giảm tới 3 triệu đồng rồi bật lại tăng tới 3,3 triệu đồng/lượng. Lại thấy cảnh rồng rắn xếp hàng mua vàng, lại thấy cảnh trả tiền cầm giấy hẹn lấy vàng sau, lại thấy cảnh hồ hởi mừng rú khi mua được vàng và thất vọng phát khóc khi xếp hàng đến nơi mà cửa hàng hết vàng bán. Những phố vàng Hà Nội như Trần Nhân Tông, Hà Trung tấp nập như hội chợ. Ngày hôm nay cũng là dịp để chúng ta nhìn toàn cảnh thị trường vàng để lượng định tương lai của một kênh đầu tư mà rất có thể từ nay sẽ quá vãng.
Đã đóng thành công trạng thái vàng
Theo tin từ NHNN, đến ngày 29-6-2013, tất cả các NHTM và TCTD nằm trong quy định đều đã đóng thành công trạng thái vàng. Chỉ còn 1- 2 trường hợp có lý do cụ thể, NHNN sẽ trực tiếp tham gia xử lý trạng thái vàng đã được NHNN đồng ý để lại, xử lý sau với khối lượng không đáng kể. Như vậy kể từ giữa năm 2012 khi NĐ24/CP có hiệu lực, 160 tấn vàng đã được trả lại người gửi, trả lại xã hội dưới dạng vàng vật chất và theo con số ước đoán của các chuyên gia, số vàng dự trữ nằm trong dân trên cả nước đang vào khoảng 500 tấn. Hầu hết số vàng các NHTM và TCTD cho vay cũng đã thu hồi hoặc hoán chuyển sang tiền đồng, chỉ còn một số khoản vay dài hạn mà người vay đang chờ đợi giá thấp để chuyển sang tiền đồng.
Theo ông Nguyễn Quang Huy, Vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối (Ngân hàng Nhà nước) tại cuộc họp báo ngày 27-6, với việc tất toán vàng (30-6-2013), Ngân hàng Nhà nước đạt được hai mục tiêu quan trọng. Đó là giải quyết xong vấn đề tồn đọng vốn vàng tại các ngân hàng thương mại mà cách đây một năm lên tới 160 tấn nhưng vẫn giữ được thanh khoản cho các đơn vị này; đồng thời, buộc các ngân hàng thương mại đoạn tuyệt kinh doanh vàng để tránh những hệ lụy xấu như thời gian qua. Hai, khi các ngân hàng thương mại rời xa vàng, tâm lý thị trường đối với đầu cơ vàng dần đi vào ổn định.
NHNN cũng cho rằng sau khi bị hạn chế huy động và kinh doanh vàng, các TCTD sẽ quan tâm hơn đến đầu tư vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh.
Quan trọng hơn, sau thời điểm đóng trạng thái vàng, các NHTM và TCTD sẽ khó tham gia thị trường vàng bởi quy định không được lưu giữ trạng thái vàng tại đơn vị quá 2% vốn tự có và như vậy việc các “tay to” không tham gia thị trường sé khó tạo ra các cơn sốt lớn trên thị trường vàng làm ảnh hưởng đến tỷ giá cũng như độ an toàn dự trữ ngoại hối của cả nền kinh tế góp phần kìm giữ lạm phát.
NHNN đã công bố sẽ có báo cáo chi tiết về vấn đề “tất toán vàng” cũng như đề xuất phương án huy động nguồn lực vàng trong dân để phục vụ đầu tư trở lại đối với nền kinh tế.
Thị trường vàng vẫn có sóng lớn
Tuần qua đã là một tuần biến động mạnh mẽ nhất của giá vàng trong nhiều năm qua. Giá vàng quốc tế sau khi giảm mạnh xuống mốc 1201 USD/ounce đã tăng mạnh trong phiên 29-6-2013 qua nhờ lực mua chốt lãi của giới đầu tư bán khống. Lúc đóng cửa phiên giao dịch, giá vàng giao ngay tăng 34,5 USD/ounce, tương đương mức tăng xấp xỉ 2,9%, so với giá đóng cửa phiên liền trước, đạt 1.236,3 USD/ounce, đẩy giá vàng trong nước vào cơn sóng lớn. Sau khi chạm đáy của hơn 2 năm rưỡi ở mức 34 triệu đồng/lượng cho chiều bán, giá vàng SJC sang ngày 29/6 đã phục hồi được khoảng 3,3 triệu đồng/lượng ở chiều mua và 3 triệu đồng/lượng ở chiều bán đạt mức 38 triệu/lượng.
Như vậy chỉ trong 48h tính đến 10h sáng ngày 29/6/2013 giá vàng đã xuống 3 triệu sau đó lại tăng 3,3 triệu/lượng. Tuy đã phục hồi mạnh, giá vàng trong nước ngày 29-6-2013 vẫn thấp hơn 1,7 triệu đồng/lượng ở chiều mua vào và 1,4 triệu đồng/lượng ở chiều bán ra so với ngày 24-6-2013. Sóng lớn đã đẩy nhu cầu mua vàng vật chất của người dân tăng mạnh. Tại các cửa hàng vàng trên phố Hà Trung và Trần Nhân Tông đã xảy ra hiện tượng hết vàng miếng, thị trường trở lại tình trạng mua vàng nhận ticket. Khách có thể lấy vàng sau hoặc gửi ở cửa hàng. Tuy nhiên hầu hết người mua vàng chỉ là các khách hàng nhỏ lẻ, mua vàng dự trữ. Các khách hàng lớn hầu như không tham gia vì đây là thời điểm khá nhạy cảm, khó lượng định được chiều hướng của thị trường. Mặt khác các khách hàng lớn cũng đang chờ đợi những chính sách của NHNN sau ngày 30-6-2013. Mấy ngày qua tỷ giá USD/VND biến động mạnh sau khi Ngân hàng Nhà nước nâng tỷ giá bình quân liên ngân hàng lên mức 21.036 đồng sau hơn 1 năm rưỡi giữ ở mức 20.828 đồng. Giá USD tự do tại Hà Nội ngày 29-6-2013 đã có lúc lên gần 21.500 đồng, sau đó giảm nhẹ về quanh ngưỡng 21.400 đồng. Tính chung từ tháng 2-2013 đến nay giá vàng trong nước đã giảm tới 9 triệu/lượng và rất khó dự đoán.
Vậy sau ngày 30-6 sẽ ra sao?
Có thể khẳng định ngay, thị trường vàng sau ngày 30-6 sẽ ổn định hơn. Lực cầu trên thị trường vàng đã bị hạn chế rất nhiều so với trước. Hiện các cá nhân, tổ chức không thể sử dụng đòn bẩy vốn vay từ ngân hàng để vào cuộc đầu cơ; một phần lớn lực cầu của các ngân hàng thương mại cũng đã bị bóc tách sau 30-6, chỉ còn khả năng gom mua tối đa 2% vốn tự có theo quy định. Mặt khác, với các quy định sắp tới, phải thống kê, báo cáo các giao dịch quy mô lớn theo cơ chế giám sát phòng chống rửa tiền, “tay to” sẽ phải dè chừng. Hiện nay một số đầu mối, để mua vàng lô lớn cũng đã phải xác định rõ tên tuổi…Về thị trường sau ngày 30-6, ông Nguyễn Quang Huy khẳng định tại cuộc họp báo ngày 27-6: “Sẽ không có chuyện cho phép doanh nghiệp tự chủ xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng, mà Nhà nước vẫn độc quyền trong vấn đề này. Khi thị trường có nhu cầu, Ngân hàng Nhà nước vẫn bán và mua với vai trò người mua bán cuối cùng”. Như vậy xét về lý thuyết tham gia thị trường vàng chỉ còn những người có nhu cầu dự trữ và đầu tư nhỏ lẻ cùng với NHNN và các đơn vị kinh doanh vàng trung gian.
Tuy nhiên cần phải xác định nhu cầu vàng và đầu tư vàng gọi là nhỏ lẻ nhưng tổng số thì cực kỳ lớn, lớn hơn nhiều lần nhu cầu vàng tất toán trạng thái của các NHTM và TCTD trong thời gian qua. Nhu cầu này cùng số vốn khoảng 500 tấn vàng đang nằm trong dân thừa đủ sức tạo ra những con sóng thị trường mà những sự kiện tuần qua đã là một tín hiệu cảnh báo đáng chú ý. Như vậy mặc dù nhiều dự đoán giá vàng trong nước sẽ chỉ còn cao hơn giá vàng thế giới khoảng 3 triệu đồng/lượng sau ngày 30-6, tuy nhiên nói tới sự ổn định của thị trường vàng thì vẫn còn xa xôi.
