Nhiều tin đồn đã làm những người mong đổi chiếc xe máy, đội trời mưa nắng, lấy chiếc ôtô nức lòng. Đó là việc công bố lộ trình giảm giá ôtô nhập khẩu đối với xe nhập từ các nước ASEAN từ nay đến 2018 xuống 0%, và việc một công ty Việt Nam đã được Tập đoàn ô tô lớn nhất Ấn Độ - Tata chọn làm đối tác phân phối, lắp ráp và chuyển giao công nghệ loại xe ôtô Tata Nano, được xem là xe giá rẻ nhất thế giới. Theo thông tin ban đầu, nếu được nhập về bán ở Việt Nam xe chỉ có giá 100 triệu đồng, còn lắp ráp tại Việt Nam sẽ có giá khoảng 200 triệu đồng. Nhiều người tiêu dùng Việt Nam đã sôi sục tìm kiếm thông tin về dòng xe này trong thời gian qua.
Không có lộ trình giảm giá xe ôtô
Chúng ta đã công bố lộ trình giảm thuế nhập khẩu ôtô từ các nước ASEAN đến năm 2018. Theo quy định tại Thông tư 165/2014/TT-BTC do Bộ Tài chính ban hành ngày 14-11-2014 nhằm thực hiện hiệp định ATIGA, thuế suất thuế nhập khẩu ôtô từ Đông Nam Á sẽ giảm xuống mức 40% vào năm 2016, giảm tiếp còn 30% vào năm 2017 và sang năm 2018 mới chính thức về mốc 0%.
Tuy nhiên, giá ô tô nhập khẩu không chỉ phụ thuộc vào thuế nhập khẩu. Ngoài thuế nhập khẩu, hiện giá xe còn phụ thuộc vào 3 loại thuế, phí khác, bao gồm tiêu thụ đặc biệt, giá trị gia tăng (VAT) và trước bạ, vốn không chịu chi phối bởi các Hiệp định Thương mại tự do hay cam kết WTO. Và dĩ nhiên, với chủ trương hạn chế ôtô, đặc biệt là ôtô cá nhân để phù hợp với cơ sở hạ tầng còn thấp kém của chúng ta và cả đảm bảo cân đối thu ngân sách, ngay sau khi giảm thuế nhập khẩu, các loại thuế phí khác sẽ tăng và đương nhiên, giá ôtô, đặc biệt là ôtô cá nhân chở người từ 7 chỗ trở xuống, sẽ tăng.
Và chỉ ngay sau khi công bố lộ trình giảm thuế nhập khẩu, Bộ Tài chính đã công bố biện pháp tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đầu tiên bằng hình thức thay đổi cách tính thuế. Giữa tháng 5-2015, Bộ Tài chính đã tổ chức lấy ý kiến để hoàn thiện dự thảo nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt. Dự kiến, kể từ ngày 1-1-2016, giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ôtô nhập khẩu chở người dưới 24 chỗ ngồi sẽ được tính theo giá bán xe ở đơn vị nhập khẩu chính hãng thay vì tính trên giá C.I.F cộng với thuế suất thuế nhập khẩu.
Cụ thể, hiện nay giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ôtô nhập khẩu nguyên chiếc đang được tính trên giá tính thuế nhập khẩu (hay còn gọi là giá C.I.F) cộng với thuế suất thuế nhập khẩu áp dụng cho từng dòng xe khác nhau. Trong khi đó, cách tính mới được Bộ Tài chính đề xuất áp dụng là giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ bằng giá bán xe chưa có thuế giá trị gia tăng trừ (-) thuế bảo vệ môi trường (nếu có) chia cho thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt cộng (+) 1.
Hình dung đơn giản hơn, sự khác nhau giữa cách tính hiện hành với cách tính mới là thay đổi từ giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt tại cửa khẩu sang thành giá tính thuế theo giá bán xe ở đơn vị nhập khẩu chính hãng. Tức là cách tính mới đã bao gồm cả các loại chi phí khác như vận chuyển, bán hàng, quảng cáo, marketing... Như vậy có thể thấy, trong tương lai, giá xe ô tô nhập khẩu từ các nước ASEAN sẽ không giảm, nhưng xe nhập khẩu từ ngoài khu vực ASEAN sẽ tăng giá mạnh, vì với những khu vực này không có chuyện giảm thuế nhập khẩu.
Bộ Tài chính có lý của Bộ Tài chính. Với cách tính thuế mới, xe ôtô lắp ráp trong nước sẽ có lợi hơn xe nhập khẩu vì từ trước tới nay, xe lắp ráp trong nước vẫn bị tính thuế tiêu thụ đặc biệt theo giá xuất xưởng, nghĩa là phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt nhiều khoản chi phí không phụ thuộc phụ tùng ôtô nhập khẩu. Đó cũng là một cách để hỗ trợ ngành công nghiệp ôtô đang trăm nguy ngàn khốn. Thêm nữa, để bù đắp phần thiếu hụt ngân sách do giảm thuế nhập khẩu, đương nhiên, các thành phần thuế phí khác phải tăng. Hai mục đích, hai sức ép, việc thay đổi cách tính thuế là dễ hiểu. Chỉ bao giờ, thay vì hạn chế, chúng ta có chính sách hỗ trợ tăng số lượng ôtô cá nhân, lúc đó, chắc chắn, giá ôtô cá nhân mới giảm.
Chẳng khác xe đầu ngang là mấy
TATA Motors - Tập đoàn ôtô lớn nhất của Ấn Độ đã chọn đối tác là Công ty CP Ôtô TMT (TMT) của Việt Nam để phân phối và lắp ráp các sản phẩm của TATA Motors. Hợp đồng hợp tác này đã được ký kết và công bố ngày 11-5. Ông Bùi Văn Hữu - Chủ tịch TMT cho hay - từ trung tuần tháng 8 tới đây, TMT sẽ bắt đầu giới thiệu sản phẩm. Dòng xe chiến lược là xe thương mại sẽ được đưa vào thị trường Việt Nam trước, là xe buýt, xe khách, xe tải; sau đó sẽ đến dòng xe du lịch từ 2-16 chỗ. Năm 2009, Tata đã giới thiệu ra thị trường thế giới mẫu xe Tata Nano với mức giá trong khoảng 2.500 - 5.000 USD. Là dòng xe ôtô có giá rẻ nhất lúc bấy giờ và ít nhiều tạo nên cơn sốt tại một số thị trường trên thế giới.
Nhưng xe ôtô Tata là loại xe nào? Cần phải hiểu rõ, Tata Nano chia thành nhiều loại, giá rẻ nhất 2.500USD/xe và cao nhất là 5.000USD/xe tùy vào tiện ích trang bị. Đối với loại xe Tata Nano giá 2.500USD - loại nguyên sơ nhất: Không có trợ lực, không điều hòa, không radio, không gương kính điện, chỉ có một bên gương hậu, không có cửa hậu, không túi khí, động cơ quá yếu chỉ 624cc…
Về cơ bản nó chẳng khác ô tô điện của Trung Quốc đang bán ở Việt Nam, hoặc các loại xe đầu ngang Việt Nam tự sản xuất trước đây và đã bị cấm lăn bánh trên quốc lộ, chỉ khác là thay bằng động cơ xăng. Thế nên sẽ không có nhà nhập khẩu nào dám nhập loại xe này vào Việt Nam. Nếu có, nhà nhập khẩu sẽ nhập loại xe Tata Nano có đầy đủ tiện ích và giá bán cao hơn nhiều lần.
Với các mức thuế nhập khẩu đối với ô tô Ấn Độ hiện nay là 70%, không có lộ trình giảm thuế, cộng các loại thuế phí đang tăng nhanh mà xe nhập khẩu từ Ấn Độ phải chịu, loại xe Tata Nano giá bán 2.500 USD tại Ấn Độ (khoảng hơn 50 triệu đồng), khi nhập về VN giá xe đã đội lên gần 130 triệu đồng/xe. Nếu cộng chi phí khác giá cũng phải trên 250 triệu đồng, chứ không có chuyện xe nhập về đến Việt Nam bán 100 triệu đồng/xe. Còn đối với loại Tata Nano giá nhập khẩu 5.000 USD, giá thành bán ra với những chế độ thuế phí đã biết trước, giá sẽ trên 300 triệu, không thể cạnh tranh với các loại xe giá rẻ, nhiều tiện ích, đang lăm le nhảy vào thị trường Việt Nam của các thương hiệu vừa nổi tiếng vừa có hệ thống chăm sóc khách hàng đã triển khai tại Việt Nam.
Vì vậy không ngạc nhiên, mặc dù lộ trình giảm thuế đã được công bố, nhưng từ đầu năm 2015, số lượng xe nhập khẩu được tiêu thụ tăng nhanh. Chỉ tính đến hết tháng 4-2015, cả nước đã nhập khẩu 35.024 ô tô nguyên chiếc với giá trị đạt 879,6 triệu USD; tăng 131% về số lượng và tăng 180,6% về giá trị so với cùng kỳ năm 2014. Thị trường hiểu rất rõ con đường của nó.
