Tốc độ đô thị hóa nhanh tạo ra áp lực lớn cho vấn đề bảo vệ môi trường
Áp lực lớn
Đánh giá về tác động của quá trình đô thị hoá đến môi trường và tài nguyên thiên nhiên, các chuyên gia trong lĩnh vực môi trường chỉ ra rằng, tài nguyên đất bị khai thác triệt để để xây dựng đô thị, làm giảm diện tích cây xanh và mặt nước, gây ra úng ngập. Nhu cầu nước phục vụ sinh hoạt, dịch vụ, sản xuất ngày càng tăng làm suy thoái nguồn tài nguyên nước.
Trung bình mỗi ngày, các đô thị thải ra hàng nghìn tấn rác sinh hoạt, rác công nghiệp, rác thải nguy hại. Trong khi đó, công nghệ xử lý chủ yếu là chôn lấp thủ công, không có giải pháp phụ trợ kèm theo làm phát sinh nhiều vấn đề về môi trường và tiêu tốn quỹ đất sử dụng cho chôn lấp. Cơ sở hạ tầng phục vụ xử lý chất thải nguy hại còn thiếu, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu của doanh nghiệp.
Quá trình đô thị hóa nhanh cũng đẩy các xí nghiệp, nhà máy gây ô nhiễm môi trường từng nằm ở ngoại thành lọt vào giữa các khu dân cư mới hình thành. Ngoài ra, việc mở rộng không gian đô thị dẫn đến chiếm dụng đất nông nghiệp, ảnh hưởng đến an toàn lương thực quốc gia và đời sống của nhân dân ngoại thành.
Hoạt động sản xuất công nghiệp phát triển làm phát sinh một lượng lớn chất thải, trong đó chất thải nguy hại ngày càng tăng. Quá trình đô thị hóa làm bùng nổ giao thông cơ giới gây ô nhiễm môi trường không khí và tiếng ồn nghiêm trọng. Một trong những thách thức nữa phải kể đến là dòng người di dân từ nông thôn ra thành thị, gây nên áp lực đáng kể về nhà ở và vệ sinh môi trường.
Hướng đến phát triển bền vững
Tại hội thảo“Quy hoạch và Phát triển vùng kinh tế trọng điểm phía Nam” được tổ chức mới đây, các chuyên gia cho rằng, giải pháp thông minh để giải quyết các thách thức phát triển đô thị là tăng trưởng xanh, hướng đến phát triển bền vững, hài hòa giữa phát triển kinh tế và bảo vệ tài nguyên, môi trường.
Tuy nhiên, trên thực tế, việc sử dụng năng lượng kém hiệu quả, xả chất thải chưa qua xử lý để giảm chi phí sản xuất gây nguy hại cho môi trường vẫn đang tồn tại. Ý thức, trách nhiệm bảo vệ của người dân, doanh nghiệp chưa cao... Đó chính là những thách thức mà Việt Nam đang phải đối mặt khi muốn đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh.
Chia sẻ kinh nghiệm về phát triển vùng đô thị, GS.TS Kim Do Nyun - Cố vấn cao cấp của Tổng thống Hàn Quốc cho biết: “Quá trình phát triển đô thị không chỉ có gia tăng về kinh tế và dân số mà còn có vấn đề môi trường, xử lý rác thải, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Mục tiêu phát triển các đô thị hiện nay là ứng phó với biến đổi khí hậu một cách hiệu quả, phát triển gắn với bảo vệ môi trường. Khi chuyển đổi cơ cấu kinh tế, phải chú trọng phát triển công nghệ cao, nhất là công nghệ sáng tạo”.
Vấn đề phát triển công nghệ cao và sáng tạo cũng được bà Annika Rembe - Tổng Giám đốc Viện Môi trường Thụy Điển chỉ ra tại hội thảo: “Việt Nam nên có các chính sách khuyến khích phát triển công nghệ sạch thông qua các cuộc thi, từ đó khuyến khích sự sáng tạo trong xã hội. Thực tế đã cho thấy, đầu tư mạnh về khoa học, kỹ thuật là bước đi đúng đắn để tạo ra sự cải thiện về môi trường”.
Theo các chuyên gia, dù đã chậm nhưng các địa phương nhất thiết phải quy hoạch phát triển công nghiệp, cơ sở hạ tầng, giao thông một cách hợp lý với ưu tiên hàng đầu là giữ lại những mảng xanh, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và nguồn nước. Bên cạnh đó, trong sản xuất cũng phải tính đến việc giảm tối đa sử dụng nhiên liệu để tránh gây ô nhiễm môi trường.
