Vùng hồ cổ tích

ANTĐ - Nằm trên trục đường Quốc lộ 2, cách thành phố Hà Giang không xa, chừng 20 cây số, hồ Noong thuộc xã Phú Linh, huyện Vị Xuyên. Hồ nằm yên ả giữa bốn bề rừng xanh, núi biếc. 

Khách đến hồ Noong, mọi ưu phiền dường như được gạt bỏ, chỉ còn mỗi việc thảnh thơi thư giãn, thả hồn theo vẻ đẹp của bức tranh thủy mặc, thi thoảng nhấn nhá thêm một vài con đường nhỏ, chiếc cầu treo bé xíu, duyên dáng, e ấp bắc qua một khúc hẹp của dòng sông Lô. Dòng sông uốn lượn, mềm mại chảy gần chục cây số, ôm vào vách núi, xuyên qua các thôn bản, song hành cùng dòng sông xanh mát. Phía cuối của con đường không xa ấy là nơi không gian hụt thấp và rộng mở ra một vùng lòng hồ xanh mát, hồ Noong.

Hồ Noong nằm kế bên những thôn bản người Tày, Dao, Giáy, Mông... nhưng gần nhất vẫn là hai bản của người dân tộc Tày, bản Noong 1 và bản Noong 2 với những nếp nhà sàn thưa chen vào với dáng núi, bóng hồ. Tháng 8, những cánh đồng rộng bên hồ trải ra mênh mông vùng xanh mướt lúa đang vào mùa trổ hạt. Khói lam chiều bảng lảng vờn chân núi. Nắng vàng đổ bóng mặt hồ lóng lánh gương soi.

Hồ Noong có hai mùa, mùa nước và mùa cạn. Vào mùa nước, nước trong hồ dâng cao khiến cho mặt hồ mở rộng, có năm lên đến hơn 80ha. Nguồn nước cung cấp cho hồ Noong là những khe nước ngầm trong hang đá từ hai dãy núi hai bên và 3 hang nước ngầm nối với dòng sông Lô gần đó. Chính vì vậy mỗi khi nước dâng vào mùa mưa, những đàn cá từ dòng sông Lô bơi theo con nước vào hồ. Cá sinh sống ở hồ Noong gồm rất nhiều loài, có loài chỉ nơi đây mới có. Các loài cá ở đây sinh trưởng và phát triển gồm: cá chép, cá diếc, cá nheo, cá trê, cá đắng…. Trong đó loài cá đắng chỉ duy nhất có ở hồ Noong. Cá sống thành từng đàn và xuất hiện từ tháng 4 đến tháng 10 hàng năm. 

Vào mùa cạn, nước rút đi chỉ còn sâu chừng vài chục centimet với nhiều vũng sình lầy và đầm nước nhỏ. Hầu hết diện tích lòng hồ trở thành những đồi cỏ thấp xanh mát, nơi bà con dân bản chăn thả gia súc, gia cầm. Vào mùa này, lòng hồ Noong không còn là nơi đánh bắt tôm cá, thủy sản mà trở thành nơi chăn thả, nơi trẻ nhỏ nô đùa trong không khí mát mẻ của vùng rừng núi bao quanh. Chiều trên bãi lòng hồ Noong, những chàng trai cô gái dân tộc Tày duyên dáng bên hồ. Họ trao nhau những nụ cười thẹn thùng bẽn lẽn, trao nhau tiếng sáo đưa duyên.

Dừng chân một buổi chiều tháng 8 bên hồ, trong ánh vàng rực rỡ đang ngả dài trên thảm cỏ xanh, lại ước ao một đêm trăng bên đống lửa, thưởng thức hương vị của món cá đắng nướng với hương thơm nồng nàn trong ly rượu thóc truyền thống dân tộc Tày, nghe người già kể câu chuyện cổ về vị thần Ếch thiêng của vùng hồ đẹp như trong cổ tích.