Giữa tháng 3-2014, Bắc Kinh công bố dự toán ngân sách quốc phòng tăng trưởng ở mức 2 con số. Nhưng theo bình luận thì đây chỉ là sự tăng cường ưu thế quân đội của họ về mặt số lượng, còn Nhật Bản thì sử dụng ưu thế về mặt kỹ thuật và huấn luyện cùng với cái ô an ninh của Mỹ, đây là chính là nguồn tài nguyên quan trọng nhất của họ.
Theo báo cáo, bộ trưởng Bộ quốc phòng Mỹ Chuck Hagel một lần nữa nhắc lại rằng, họ luôn ủng hộ Tokyo, đồng thời đã chỉ trích sự mở rộng sức mạnh quân sự quá mức của Bắc Kinh.
Còn Trung Quốc thì cho rằng, vấn đề chủ quyền của nhóm đảo tại biển Hoa Đông là trọng tâm tranh chấp giữa Bắc Kinh và Tokyo, đây là vấn đề không thể đàm phán bởi vì Trung Quốc sẽ không bao giờ thỏa hiệp.
Theo phân tích, mặc dù lời lẽ rất cứng rắn, nhưng các nhà chiến lược cấp cao của Trung Quốc đều biết rằng, xung đột vũ trang, bất luận là có ý chủ quan hay khách quan đều không phù hợp với lợi ích của họ, có thể sẽ làm tổn hại mục tiêu mở rộng ảnh hưởng lâu dài của Bắc Kinh ra khu vực và toàn cầu.
Chuyên gia phân tích quân sự của đại học chính trị Đài Loan, ông Đinh Thụ Phạm nhận định, đội ngũ lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc lúc đưa ra hành động quân sự bất luận dưới hình thức nào đều không thể không cân nhắc một cách kỹ lưỡng.
Ông Đinh khẳng định, kể cả không có sự giúp đỡ của đồng minh an ninh Hoa Kỳ, nhưng xét về mặt huấn luyện, trang thiết bị quân sự, Nhật cũng có ưu thế hơn hẳn so với Trung Quốc, còn xét về cục diện lâu dài thì không thể đoán định được một cách rõ ràng trong vấn đề này.
Theo số liệu thống kê, năm 2013, Trung Quốc có 2.300.000 quân, còn Nhật chỉ có 247.150 quân. Trong lĩnh vực trang thiết bị, Bắc Kinh cũng vượt xa Tokyo về số lượng máy bay, xe tăng chiến đấu chủ lực và tàu ngầm chiến thuật.
Quân đội Trung Quốc có 2.525 chiếc máy bay chiến đấu, 6.840 chiếc xe tăng và 66 chiếc tàu ngầm, Nhật Bản chỉ có 630 chiếc máy bay, 777 xe tăng và 18 chiếc tàu ngầm.
Ngân sách quốc phòng của Trung Quốc năm 2013 là 112,2 tỷ, còn Nhật Bản chỉ chi có 51 tỷ USD trong năm 2013.
Năm 2014, Bắc Kinh đã tăng ngân sách quốc phòng lên 131,57 tỷ USD, với tốc độ phát triển kinh tế nhanh, Trung Quốc đang thực hiện chương trình hiện đại hóa quân đội, nhằm làm cho sức mạnh vũ trang của họ vượt qua những quốc gia kém phát triển hơn mình ở châu Á.
Ngoài ra, báo cáo cũng cho biết thêm, điểm yếu của quân đội Trung Quốc là vấn đề kinh nghiệm tác chiến, huấn luyện và tinh thần chiến đấu của binh sĩ cũng như yếu kém trong lĩnh vực kiểm soát chỉ huy và chống ngầm.
Theo phân tích, “Trong một số lĩnh vực, so sánh với lực lượng vũ trang có công nghệ tương đối hiện đại ở khu vực châu Á, như Hàn Quốc và Nhật Bản, quân đội Trung Quốc vẫn còn kém hơn về mặt chất lượng, so với Mỹ thì còn kém xa.”
Sau khi thất bại trong cuộc chiến tranh thế giới lần thứ 2 năm 1945, Nhật Bản đã thiết lập quan hệ quốc phòng mật thiết với Hoa Kỳ, nước đã từng là kẻ thù không đội trời chung trong thế chiến thứ 2. Kể từ đó, nghĩa vụ của Mỹ là bảo vệ nước đồng minh này khi họ bị tấn công.
Hiện nay, Mỹ có gần 50 nghìn quân đồn trú tại các căn cứ chiến lược trọng yếu của Nhật, trong đó có Okinawa, khoảng cách từ đảo này đến quần đảo có tranh chấp với Trung Quốc tương đối gần.
Theo chuyên gia phân tích quân sự Nhật Kazuhisa Ogawa, Tokyo sẽ không từ bỏ sự giúp đỡ của Washington về mặt quân sự, đừng hy vọng rằng, quân đội Nhật chỉ hành động một mình, Nhật sẽ cùng với phía Mỹ để đối phó với Trung Quốc. Hơn nữa, ngay cả khi không tính đến sự giúp đỡ của Mỹ, thực lực của quân đội Nhật so với Trung Quốc cũng không có chênh lệch lớn”.
Trong cuộc hội đàm với người đồng cấp Mỹ Chuck Hagel, bộ trưởng Bộ quốc phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn đã khẳng định, Bắc Kinh không lựa chọn “hành động phủ đầu” trong tranh chấp biển đảo.
Tuy nhiên, theo ông Kazuhisa Ogawa, mặc dù Trung Quốc không muốn xung đột vũ trang xảy ra, nhưng chắc chắn họ sẽ xây dựng chiến lược rất rõ ràng, nhằm chuẩn bị cho một cuộc chiến xảy ra trong tương lai.
