RÁO RIẾT SĂN GỖ THỦY TÙNG
Đắc Lắc là địa phương duy nhất ở nước ta còn những quần thể thủy tùng, nhưng những cá thể cuối cùng cũng đang đứng trước nguy cơ bị chết, hoặc bị khai thác trộm. Từ năm 2010 đến nay, riêng ở Đắc Lắc có 4 cây thủy tùng bị lâm tặc khai thác trộm. Hàng chục m3 gỗ thủy tùng bị khai thác trái phép đã bị lực lượng Kiểm lâm bắt giữ, nhiều đối tượng đã bị xử phạt hành chính, thậm chí có những đối tượng bị truy tố hình sự về hành vi khai thác trái phép thủy tùng, nhưng thủy tùng hiện còn ở Đắc Lắc vẫn chưa thực sự an toàn. Gỗ thủy tùng được bán, sử dụng trái phép với giá cao, và những sản phẩm chế tác từ thủy tùng đang là mốt chơi của nhiều đối tượng.
Sản phẩm chế tác từ gỗ thủy tùng
Ngay tại thành phố Buôn Ma Thuột, cũng không mấy khó khăn để tìm một địa chỉ chế tác, bán đồ mỹ nghệ được làm từ gỗ thủy tùng. Còn tại các huyện như Krông Búc, Krông Năng và Ea H’leo, thì gỗ thủy tùng được chất đống trong khá nhiều nhà dân; hoạt động của các cơ sở chế tác đồ mỹ nghệ từ thủy tùng cũng khá công khai. Tiếp cận một vài cơ sở bán gỗ thủy tùng và chế tác lục bình, độc bình, tượng Di-lặc… bằng gỗ thủy tùng ở xã Ea Hồ, huyện Krông Năng, chúng tôi nhận thấy những sản phẩm được làm từ cây gỗ quý hiếm này có giá khá cao: 1 cặp lục bình cao 30-40 cm, đường kính 15-20 cm có giá từ 1-2 triệu đồng; 1 tượng phật Di-lặc cao 1,4 m có giá 40 triệu đồng; tượng cao 50 cm có giá 5-7 triệu đồng; bộ Tam đa (Phúc-Lộc-Thọ) cao khoảng 40 cm có giá cả chục triệu đồng; một khúc gỗ cành thủy tùng đường kính 10 cm, dài 30-40 cm cũng có giá vài trăm nghìn đồng.
Giá cả mặt hàng mỹ nghệ từ gỗ thủy tùng còn tùy thuộc vào tay nghề của thợ chế tác và gỗ thủy tùng đã ngâm nước lâu ngày hay mới được khai thác. Một tay “sành điệu” thú chơi gỗ thủy tùng ở Đắc Lắc giới thiệu: “Nếu là gỗ thủy tùng đã ngâm nước lâu ngày thường có màu xanh đen, vân gỗ nổi rõ rất đẹp giá cao; còn gỗ thủy tùng tươi, mới khai thác thì có màu vàng và vân mờ nhạt hơn, vì vậy giá sẽ rẻ hơn”.
Một cơ sở chế tác đồ mỹ nghệ thủy tùng ở xã Ea Hồ, huyện Krông Năng
Theo tìm hiểu, chúng tôi được biết, vào những năm 1980 khi tỉnh Đắc Lắc đầu tư xây dựng hồ thuỷ lợi Ea Ral, một khối lượng lớn thủy tùng bị chặt hạ. Thời điểm đó, người ta chưa để ý đến việc khai thác gỗ thủy tùng, thủy tùng cũng chưa có giá, nên đa số người dân trong vùng chỉ sử dụng gỗ thủy tùng làm củi. Vì vậy, hiện còn khá nhiều gỗ thủy tùng ngâm dưới lòng hồ Ea Ral.
Từ cuối năm 2009 đến nay, khi nạn săn lùng thủy tùng nóng bỏng, nhiều người dân địa phương đã đổ xô về hồ Ea Ral để trục vớt gỗ thủy tùng bán. Kiểm lâm và chính quyền địa phương đã tổ chức ngăn chặn nhưng công việc này rất khó khăn và tốn công, tốn của mà gỗ thủy tùng vẫn tiếp tục bị trục vớt và tiêu thụ khá công khai. Bất kể ngày hay đêm, mưa hay nắng, khung cảnh trên hồ, quanh hồ Ea Ral vẫn tấp nập, sôi động cảnh ngụp lặn để trục vớt, cưa cắt gỗ và mua bán gỗ thủy tùng.
Những người trục vớt gỗ thì làm bè, sử dụng đủ loại công cụ phục vụ việc săm, lặn, vớt tất cả cành, ngọn, thân và gốc rễ thủy tùng mà họ tìm kiếm được dưới lòng hồ. Chứng kiến cảnh săn gỗ thủy tùng dưới lòng hồ Ea Ral, chúng tôi nhận thấy có tới 5 lán trại tạm đã được dựng quanh hồ. Trên mặt hồ, có gần chục bè mảng, mỗi bè mảng có 5-7 thanh niên trai tráng đang săm và ngụp lặn tìm, vớt gỗ thủy tùng vớt đẩy đủ phương tiện như: gậy sắt dài 3-4 m, bình khí, máy cưa, dây cáp. Theo một chủ bè săm gỗ cho biết: khối lượng gỗ mỗi ngày đêm những bè mảng này trục vớt được từ lòng hồ Ea Ral tùy từng ngày, bình quân trị giá gỗ trục với mỗi ngày khoảng vài chục triệu đồng. Trên bờ hồ, trong những lán trại tạm, cảnh cưa, cắt gỗ, mua bán gỗ diễn ra công khai.
Theo quan sát của chúng tôi, do gỗ thủy tùng đã vùi lấp dưới lòng hồ Ea Ral hàng chục năm nay, nên có màu sẫm xanh và nổi vân rất đẹp, phù hợp cho việc chế tác đồ mỹ nghệ cao cấp như: độc bình, lọ hoa, tượng phật và làm ván ốp tường nhà,(…). Vì vậy, giá gỗ thủy tùng được vớt từ hồ Ea Ral cao gấp nhiều lần gỗ thủy tùng do lâm tặc vừa khai thác trái phép từ rừng.
Những bè săm gỗ thủy tùng trên hồ thủy lợi Ea Ralxã Ea Ral, huyện Ea H’leo
Gặp một chủ bè săn gỗ, chúng tôi hỏi mua một khúc gỗ cành thủy tùng có chiều dài 1,5 m, đường kính hơn 10 cm được chào bán với giá 500 nghìn đồng; khúc gốc đường kính 25 cm, dài 60 cm được rao bán 6 triệu đồng; còn những khúc thân dài từ 1m trở nên với đường kính từ 40-50 cm có giá bán dao động từ vài chục đến cả trăm triệu đồng, tùy vào độ dài, vân gỗ và công dụng của khúc gỗ.
Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Hoài Linh, Phó chủ tịch UBND xã Ea Ral, bức xúc: “Mặc dù từ đầu năm 2010, UBND huyện Ea H’leo đã có văn bản nghiêm cấm mọi hành vi trục vớt, mua bán và chế tác đồ mỹ nghệ từ gỗ thủy tùng. Nhưng trên thực tế, tình trạng trục vớt, mua bán, chế tác đồ mỹ nghệ thủy tùng vẫn diễn ra khá công khai, nhất là ở khu vực hồ Ea Ral và một số xã lân cận”.
(Còn nữa)
