Lối xuống động Thông Thiên
Luyện đan sa dưới hầm cũng là cách đạo quân xưa thường làm. Đó là cách luyện thuốc đặc biệt để các đạo Quán tu tiên. Những gì mà Tây Hồ chí chép lại, mặc dù còn sơ lược nhưng chỉ thế ta đã thấy được người xưa cẩn mật đến kỹ lưỡng để luyện phương thuốc có giá trị đặc biệt, trường sinh bất tử. Phải chăng hầm luyện đan sa xưa kia phải rộng dài nhất định để ngăn được lượng nhiệt tỏa, và nhiệt lượng phóng ra đã được chia theo nhiều ngăn vách để giữ bí mật tuyệt đối.
Theo đánh giá ban đầu của Giáo sư Hà Văn Tấn thì đây có thể là ngôi mộ táng thời Hán. Bởi vùng đất Quán La, Xuân Tảo, Chèm, Vẽ ngành khảo cổ đã phát hiện nhiều mộ táng thời Hán và Lục triều…
Những viên gạch xếp vòm dưới động
Nhiều giáo sư, nhà nghiên cứu đã khảo cứu đình Quán La để có thêm giá trị đặc biệt được sáng tỏ, còn bà con trong vùng đã đồng tình không đào sâu thêm động để đề phòng đất ải dễ bị sập, sụt làm ảnh hưởng đến nền móng đình. Tuy nhiên, theo nhận định thì 5 cửa động sẽ rất rộng và sâu chia theo 5 ngả hướng, và mỗi hướng lại có ngách để có thể gặp nhau nếu rẽ ngang. Và thời gian hàng nghìn năm đã làm cho đất cát đầy lên khiến người đi phải khom lưng mới bước được. Điều đó lý giải tại sao đáy hầm ở đâu và sâu bao nhiêu thước mà chưa được công bố. Bởi nếu khai quật thì sẽ rõ, nhưng với đất ải qua hàng nghìn năm thì khó giữ được sự vững vàng cho ngôi đình bề thế trên mặt động này.
Đôi rồng chầu chửa được xem là khác lạ, có từ hàng nghìn năm, giờ người dân sợ hỏng nên sơn lại làm mất đi nét tinh tế
Giếng nước thần chỉ có một con cá bống
Điều đặc biệt để cho ngôi đình Quán La càng trở nên vô giá là thờ 18 sắc phong của 18 triều đại. Các sắc phong lưu giữ trong đình cho biết đình làng phụng thờ Thành hoàng có hiệu: “Sắc cấp cho xã Quán La, huyện Từ Liêm, tỉnh Hà Nội từ xưa đã phụng sự bản cảnh Thành hoàng Linh phù tuấn lương, Duệ Trang chi thần. Từng được ban cấp sắc phong, cho phép phụng thờ. Năm Tự Đức thứ 31 đúng vào lúc trẫm ngũ tuần đại khánh tiết, đã ban bảo chiếu ân lớn. Lễ trọng thăng bậc, đặc biệt cho phép phụng thờ như xưa để ghi nhớ ngày quốc khánh và tỏ rõ điển lệ thờ cúng”.
Đó là năm Tự Đức thứ 33 vào năm 1880, khi ấy đình Quán La đã có từ lâu, và tiếp tục phụng thờ vị thần có nhiệm vụ hộ quốc bảo dân. Và vị thần Duệ Trang được nhắc tới như một người có công giúp dân ở năm Tự Đức thứ 33.
 |
 |
Những giá trị lịch sử có trong đình Quán La không chỉ khẳng định vùng đất phía Tây hồ Tây chứa nhiều điều huyền bí. Trong đình đôi câu đối có in chữ trông rất khác lạ, lại có những viên gạch in hình hoa văn muông thú, chữ nghĩa rất đặc biệt. Ở phía sau mỗi câu đối lại được dịch sang chữ Hán, nghĩa của nó vẫn chỉ răn thế hệ sau như sự khẳng định vị thế của thần. “Hãn hoạn tai nhất phương giai xích tử. Bảo dân hựu vật vạn cổ tối linh từ.” Tạm dịch là ngăn hoạn từ tai cả vùng là con cháu, giúp dân họ vật cổ chốn linh từ.
Hình hoa văn muông thú in trên gạch khai quật dưới động Thông Thiên
Cái giếng này không chỉ là nguồn mạch cho những thân cây đại thụ gần đó thêm sức sinh trưởng, mà nó còn có sự kết nối vô hình nào đó ít nhiều mang sự tích xa xưa. Ở cây thị chỉ ra một quả vào mùa đã viết ở bài trước là điều đặc biệt, thì phần này có chiếc giếng là môi trường sống thực tốt cho con cá bống, nhưng bống cũng không sinh sôi nảy nở như quy luật của tự nhiên. Điều này đã chứng tỏ rằng ở đây chỉ có một con cá bống làm bạn với chiếc giếng cổ có thành đá uốn kè từ miệng tới đáy, chứ không thể có đôi.
Trong truyện cổ tích Tấm Cám, cô Tấm đã hóa thân vào quả thị, và cây thị chỉ có một quả. Một hôm Tấm và Cám đi bắt cá, Tấm chăm chỉ đã được đầy giỏ còn Cám thì mải chơi nên chẳng được gì, thấy vậy Cám nghĩ mưu để trút hết cá trong giỏ của Tấm, may sao lại xót một chú cá bống, ông Bụt chỉ cho Tấm mang về thả xuống giếng và hàng ngày cho ăn…
Chiếc giếng cổ giờ đã có thép quây và tường bao để bảo vệ. Phía khoảng không của giếng hướng ra hồ Tây, đi thêm đoạn đường có thể nhìn thấy những bãi mộ nhấp nhô bị ngập dưới mặt nước hồ. Nhiều người ngạc nhiên về những ngôi mộ ngập nước, còn người biết thì nửa đùa nửa thật nói rằng, cách “thủy táng” như vậy là do hồ Tây làm đó.
Đón đọc bài 3: Sự thật về những “lăng” mộ dưới đáy hồ Tây
