“Tôi xê dịch” để hiểu văn hóa truyền thống

ANTĐ - Đi bộ trên cây cầu hơn trăm tuổi, ngồi chiếu thưởng thức những điệu chèo, tự tay in những bức tranh dân gian trên chất liệu giấy dó… Những trải nghiệm tưởng chừng như giản đơn nhưng vô cùng ý nghĩa xuất hiện trong những tour du lịch văn hóa đặc biệt do chính những người trẻ sáng tạo nên - dự án “Tôi xê dịch”. 

“Tôi xê dịch” để hiểu văn hóa truyền thống ảnh 1
Đi bộ và nghe kể chuyện về cầu Long Biên

Những “sân khấu” bình dị 

Những ai được tham gia vào chuyến đi gần đây nhất mang tên “Tiếng vọng ngàn năm” của “Tôi xê dịch” sẽ rất bất ngờ khi được chứng kiến một chiếu chèo cổ thực thụ. Ngay tại sân đình Kim Liên, Hà Nội – hàng trăm người ngồi khoanh chân trên chiếc chiếu cói đỏ, cùng thưởng thức những điệu chèo nức tiếng với những Thị Màu, Thị Kính… trong tiếng trống, tiếng thanh la, sáo, nhị, đàn bầu… Không có một sân khấu nào, chỉ có duy nhất một tấm mành điều là nơi thay trang phục, “bức tường” giữa người nghệ sỹ và khán giả dường như bị xóa bỏ. Tiếng đế chèo - yếu tố sân khấu tưởng chừng đã biến mất trong các buổi diễn xướng của chèo, chốc chốc vang lên rộn rã. Không chỉ trong “Tiếng vọng ngàn năm”, các tour du lịch Windy Days của dự án đều được thiết kế với ý tưởng lấy văn hóa là trọng tâm, làm nổi bật những giá trị truyền thống. Qua những cuộc hành trình như “Phật giáo và tín ngưỡng người Việt”, “Hoàng thành Thăng Long và đời sống vua chúa, thị dân Thăng Long xưa”… từ việc được cung cấp cái nhìn tổng quan về phong tục, tập quán của các tầng lớp xã hội, người xem còn được tận mắt chiêm ngưỡng những công trình kiến trúc độc đáo, tiếp cận với những kiến thức cụ thể như phân biệt được đâu là rồng thời Lý, Trần hay Nguyễn, tìm hiểu quy trình tạc tượng đá… Hay trong chuyến đi số 6 mang tên “Cầu Rồng kể chuyện”, dự án đã tổ chức một đoàn người đi bộ dài hàng trăm mét trên cầu Long Biên, vừa đi vừa nhìn ngắm và nghe những câu chuyện lịch sử cây cầu trăm tuổi. Nhờ cuộc hành trình có vẻ như kỳ lạ này, chương trình đã kết nối nhiều đối tượng từ học sinh, sinh viên, và cả những người đi làm, những người nước ngoài đi du lịch tại Việt Nam hướng đến mục đích bảo tồn, gìn giữ cầu Long Biên – một nhân chứng lịch sử đã đi cùng người dân Hà Nội trong hai cuộc kháng chiến oai hùng của dân tộc. 

Các bạn trẻ được hướng dẫn làm tranh Đông Hồ

“Đi nhiều hơn, sống lâu hơn…” 

Theo bạn Nguyễn Thị Thu Hà - người sáng lập ra “Tôi xê dịch”, khi xây dựng một tour du lịch thì điều quan trọng là chính người xây dựng phải hiểu, và biết được hàm lượng giá trị văn hóa mà nó truyền tải. Bởi vậy, với mỗi chương trình, nhóm tìm cách tái hiện trọn vẹn, nhằm giữ gìn những nét tinh hoa, đặc trưng nhất. Chẳng hạn như đối với chèo, thay vì thưởng thức tại các sân khấu trang trọng hơn, chính việc ngồi cùng nhau, chen chúc, lại thể hiện rõ nét đặc trưng trong sinh hoạt văn hóa độc đáo của cư dân thời xưa. Chất lượng các tour du lịch cũng tăng dần, nên từ việc chỉ có vài chục người hưởng ứng, tour du lịch thứ 9 – “Tiếng vọng ngàn năm” của dự án đã thu hút hơn 300 người tham dự. Từ việc ngồi nghe, chép, rồi ghi âm, chụp ảnh, nhiều bạn trẻ và cả những du khách nước ngoài đã có mặt trong nhiều cuộc hành trình. Có người thực sự ngỡ ngàng khi được tiếp xúc với những giá trị văn hóa của người Việt, tưởng chừng như đã biết và nghe đến, nhưng chưa bao giờ thực sự có cơ hội tìm hiểu, thưởng thức trọn vẹn. Bạn Nguyễn Minh Hiển, thành viên tham gia tour du lịch “Vang bóng một thời” về nghệ thuật ca trù chia sẻ: “Lần đầu tiên nghe ca trù trực tiếp, cũng là lần đầu tiên tôi thực sự “cảm” được nghệ thuật tưởng như khó hấp thu này. Mới chỉ dừng lại là rung cảm thôi, nhưng đã chạm đến một phần nhỏ của sự tinh túy và sâu sắc. Chương trình  thực sự mở ra cho chúng tôi cánh cửa nghệ thuật truyền thống tuyệt vời”. Tham gia nhiều chuyến “xê dịch” văn hóa, Nguyễn Ngọc Trâm, thành viên của dự án cho biết, cái quan trọng nhất là các tour du lịch đã đưa mọi người, ở những lứa tuổi và thế hệ kết nối với nhau thông qua văn hóa bằng tình yêu đất nước, quê hương. 

Sau hơn một năm hoạt động và thực hiện 9 tour du lịch, bạn Nguyễn Thị Thu Hà chia sẻ “Tôi xê dịch” đang lên kế hoạch cho những dự án chuyên nghiệp hơn, mang tính dài hơi hơn. Trong đó, ý tưởng lớn nhất là việc tạo “Cờ người” – một trò chơi dân gian Việt Nam đặc sắc trong các lễ hội cổ truyền. Từng trang phục, từng bước di chuyển, từng kỹ thuật chiến đấu khi “ăn” quân cờ của đối thủ… đều thể hiện sự hấp dẫn, kịch tính của một loại hình diễn xướng độc đáo. Ấp ủ dự án táo bạo và đầy hứa hẹn, “Tôi xê dịch” mong muốn có cơ hội được đưa sự kiện này thành một hoạt động thường niên, tạo thành một điểm thu hút văn hóa đặc sắc, góp phần thúc đẩy du lịch tại các làng quê, nơi khởi nguồn của trò chơi dân gian này.