NSƯT Thanh Ngoan và Hoàng Anh Tú sẽ hóa thân thành vợ chồng xẩm mù trong bộ phim
- PV: Tái hiện lịch sử của xẩm đã khó, chị làm thế nào để tái hiện được tính đời của xẩm khi đặt tên cho bộ phim là “Đời xẩm”?
- NSƯT Thanh Ngoan: Bằng 2 nhân vật: ông xẩm mù (NSƯT Hoàng Anh Tú) và bà xẩm sáng (NSƯT Thanh Ngoan) tung hứng đối thoại tự nhiên và hát xẩm, bộ phim sẽ đưa người xem đến với không gian văn hóa vùng đồng bằng Bắc bộ những ngày đầu tiên xẩm ra đời với bến nước mênh mang. Rồi xẩm lên thành phố cùng với chiếu xẩm của 2 vợ chồng già, xẩm vào không gian khán phòng sang trọng của Nhà hát Lớn, xẩm theo chân những người bán thuốc trên các chuyến tàu điện leng keng chạy khắp nội ngoại thành Hà Nội và xẩm còn ra nước ngoài. Nhưng như thế chưa đủ để miêu tả tính đời của xẩm. Xẩm còn đi vào đời sống với những giằng co dữ dội về nội tâm giữa 2 nhân vật, trong hỉ, nộ, ái, ố của con người. Rồi 2 vợ chồng nhà xẩm ngân nga một làn điệu xẩm để xua tan nỗi lòng và truyền vào câu hát tình cảm của con người. Như vậy, xẩm mới thật đời! (cười).
- Có ý kiến cho rằng, làm phim về xẩm để lưu lại cho hậu thế sau này hồn cốt dân tộc thì nên để các nghệ nhân biểu diễn mới chuẩn. Chị thấy sao?
- Tất nhiên là tôi không đồng tình rồi! Xẩm mà được đích thân các nghệ nhân biểu diễn thì còn gì bằng. Nhưng thử hỏi nếu không có người kế cận và nối tiếp sự nghiệp của các nghệ nhân thì xẩm sẽ phát triển như thế nào. Tôi và anh Hoàng Anh Tú tuy là 2 nghệ sỹ biểu diễn, không “lớn lên” từ xẩm nhưng đều là những người yêu xẩm và đang hoạt động nghệ thuật dựa vào xẩm. Hơn thế, ngày xưa các nghệ nhân biểu diễn một bài lên tới 30 phút thì ngày nay, chúng ta có thể gọt giũa cho xẩm ngắn lại và phù hợp với đời sống gấp gáp nhưng không làm mất đi hồn cốt của xẩm. Tôi không quá quan trọng việc nghệ sỹ, tài năng trẻ hay các nghệ nhân biểu diễn xẩm mà tôi chỉ quan tâm họ tìm được bí quyết và giữ gìn tinh hoa của xẩm như thế nào mà thôi.
- Cá nhân chị đang giữ gìn xẩm như thế nào?
- Như tôi đã nói, tôi không ngại sự đổi mới mà chỉ quan tâm đến hồn cốt của xẩm. Nếu cứ sợ phát triển mà bảo thủ trì trệ trong giữ gìn xẩm thì tốt nhất không làm gì cả. Thanh Ngoan đang làm tất cả khả năng để giữ gìn xẩm. Từ một người không biết kéo nhị, tôi đã tự học thầy học bạn nghề để đến giờ phút này có thề vừa hát vừa kéo nhị. Và từ một người hát chèo, giờ thì cái tên Thanh Ngoan đã thật sự được công chúng biết tới ở lĩnh vực hát xẩm bên cạnh những tên tuổi như Xuân Hoạch, Anh Tú và cao hơn nữa là người nghệ nhân cuối cùng thế kỷ 20 của nghệ thuật hát xẩm-Hà Thị Cầu. Tham gia biểu diễn ở chiếu xẩm chợ Đồng Xuân mỗi tối thứ 7, có người bảo tôi, “già rồi thì ai xem” nhưng tôi vẫn tiếp tục đến với sân khấu làm nghề để khán giả không quên đi hình ảnh của những người hát xẩm xa xưa rất gần gũi trong đời sống cư dân thành thị Hà Nội.
- Chưa bắt tay vào dựng cảnh quay đầu tiên, “Đời xẩm” đã vấp phải những khó khăn như thế nào, thưa chị?
- Ở bộ phim này, êkíp đang lên danh mục cho từng cảnh quay. Trong đó, có nhiều cảnh rất gần với đời sống hiện đại. Xẩm không chỉ ngồi ở góc chợ kiếm tiền nữa mà còn được các đại gia đầu tư tiền của để biểu diễn, xẩm được tung hô, bị chê bai… Đó là hiện thực của cuộc sống, chúng tôi không bịa ra nhưng cũng lo lắng về các ý kiến đánh giá, nhận xét khi bộ phim được ra mắt. Nhưng xét cho cùng, nếu cứ sợ thì không làm được gì. Thôi thì cứ mạnh dạn làm, được đến đâu hay đến đó. Dự kiến bộ phim sẽ được ra mắt vào đầu năm 2013.
